مدل‌سازی مالی در مدیریت کسب‌وکار

مدل سازی مالی در حقیقت یکی از اقدامات بسیار مهمی است که باید در فرایند توسعه و مدیریت کسب و کار خود انجام دهید. داشتن یک مدل مالی اهمیت بسیار زیادی برای مدیران یک مجموعه داشته و به آینده و پیشبرد اهداف آن‌ها کمک می‌کند. چراکه با استفاده از فرآیند مدل سازی مالی می‌توان وضعیت مالی یک مجموعه را تجزیه و تحلیل نموده و مجموعه عوامل اثرگذار بر عملکرد سهام و دارایی‌های یک سازمان را مشخص و تعیین کرد. در این مقاله به ارائه مطالبی در زمینه مدل سازی مالی و ارزش گذاری کسب و کار خواهیم پرداخت. پس اگر شما هم می‌خواهید به اطلاعات کامل و جامعی در این باره دست پیدا کنید با ما همراه باشید.

مدل سازی مالی که در زبان لاتین به شکل financial modeling به نمایش در می‌آید یک فرایند است. فرایندی که طی آن خلاصه‌ای از درآمدهای یک مجموعه و هزینه‌های آن به شکل یک صفحه وسیع و گسترده به نمایش در می‌آیند. با استفاده از این مدل صاحبان مشاغل می‌توانند در زمینه اثرگذاری یک رویداد و یا امور آینده مجموعه خود اطلاعات جامع، دقیق و مفصلی به دست آورده و در آن حوزه به تصمیم‌گیری‌های مناسب‌تری دست بزنند.

1. ویژگی‌های مدل‌سازی مالی

مدل‌سازی مالی به‌عنوان یک نمایش عددی از تمامی جنبه‌های عملیاتی کسب‌وکار شناخته می‌شود. این مدل‌ها شامل فرضیات و متغیرهایی هستند که وضعیت مالی و اقتصادی یک سازمان را توصیف می‌کنند. ویژگی کلیدی آن، امکان تجزیه و تحلیل چند سناریو مختلف برای درک تأثیر تصمیمات مدیریتی بر عملکرد آینده شرکت است. همچنین، مدل‌سازی مالی می‌تواند به شناسایی نقاط قوت و ضعف کسب‌وکار کمک کند و زمینه‌ساز برنامه‌ریزی‌های استراتژیک باشد.

2. کاربردهای مدل‌سازی مالی

مدل‌های مالی در زمینه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند، از جمله:

- ارزش‌گذاری کسب‌وکار: مدیران می‌توانند با استفاده از مدل‌های مالی، ارزش واقعی کسب‌وکار خود را محاسبه کرده و آن را با رقبای خود مقایسه کنند. این ارزش‌گذاری می‌تواند به تصمیمات استراتژیک مانند ادغام یا خرید و فروش کمک کند.
- تحلیل سرمایه‌گذاری: این مدل‌ها به تحلیلگران این امکان را می‌دهند که قدرت خرید مشتریان و نیاز به سرمایه‌گذاری را بررسی کرده و تخصیص منابع مالی را بهینه‌سازی کنند.
- برنامه‌ریزی بودجه: مدل‌سازی مالی به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا بودجه‌های خود را بر اساس پیش‌بینی درآمد و هزینه‌ها تدوین کنند و به این ترتیب، بتوانند تصمیمات مالی بهتری اتخاذ نمایند.

3. مزیت‌های مدل‌سازی مالی

مدل‌سازی مالی دارای مزایای بسیاری است، از جمله:

- تصمیم‌گیری آگاهانه: با در دست داشتن اطلاعات جامع و قابل اعتماد، مدیران می‌توانند تصمیمات بهتری اتخاذ کنند و به راحتی نقاط قوت و ضعف کسب‌وکار را شناسایی کنند.
- رشد و توسعه کسب‌وکار: استفاده از مدل‌ها برای بررسی امکان‌سنجی راه‌اندازی شعب جدید و ورود به بازارهای تازه، می‌تواند به کاهش ریسک و افزایش احتمال موفقیت کمک کند.
- مدیریت ریسک: پیش‌بینی و تحلیل ریسک‌های مالی قبل از اقدام به فروش یا واگذاری دارایی‌ها، امکان شناسایی مشکلات و یافتن راه‌حل‌های مؤثر را فراهم می‌آورد.

4. مدل‌سازی مالی در مشاوره و مدیریت مالی

این مهارت یکی از ارزشمندترین ابزارها در حوزه مشاوره، مدیریت مالی و سرمایه‌گذاری است. مشاوران مالی با استفاده از مدل‌سازی مالی می‌توانند به مشتریان خود کمک کنند تا با تحلیل دقیق داده‌ها، تصمیمات استراتژیک بهتری بگیرند. هدف اصلی این رویکرد ایجاد مدلی انتزاعی از کسب‌وکار با استفاده از تکنیک‌های حسابداری و مالی و پیش‌بینی عملکرد واقعی است. به این ترتیب، اطلاعاتی جامع و قابل قبول برای تصمیم‌گیری در آینده به وجود می‌آید.

5. استفاده از مدل‌سازی مالی در تصمیم‌گیری

مدیران می‌توانند از مدل‌های مالی در موارد متعددی بهره‌برداری کنند، از جمله:

- تأمین مالی پروژه‌ها: با استفاده از مدل‌های مالی، کسب‌وکارها می‌توانند به بررسی نیازهای مالی پروژه‌های جدید بپردازند و گزینه‌های مختلف تأمین مالی را مورد ارزیابی قرار دهند.
- مدیریت دارایی‌ها: استفاده از مدل‌ها برای خرید، اجاره، فروش و خروج از شراکت، به مدیران کمک می‌کند تا با تحلیل دقیق و بهینه تصمیم‌گیری کنند.
ایجاد مشارکت‌ها: مدل‌سازی مالی می‌تواند به تسهیل در تشکیل کنسرسیوم‌ها و مشارکت‌های انتفاعی کمک کند، چرا که با فراهم آوردن یک تصویر واضح از وضعیت مالی، امکان همکاری‌های مؤثرتر را فراهم می‌آورد.

در مدیریت مالی یک مجموعه از انواع مختلفی از آن مدل‌ها استفاده می‌شود. برخی از پرکاربردترین و رایج‌ترین این مدل‌ها شامل مدل سه صورت مالی، مدل رتبه بندی اعتباری، مدل تحلیل مقایسه‌ای شرکت و یا تحلیل نسب، مدل جریان نقدی تنزیل شده، مدل تملک اهرمی، مدل ادغام و تملیک و ... هستند. از هر کدام از این مدل‌ها در مصارف و موارد خاصی استفاده می‌شود. برای نمونه از مدل جریان نقدی تنزیل شده که یک مدل تحلیل ارزش گذاری به شمار می‌رود، برای پیش بینی جریان نقدی آتی کسب و کار، ارزیابی وضعیت مالی و اقتصادی شرکت، ارزش خالص فعلی و ... استفاده می‌کنند. از سوی دیگر این مدل را در بیشتر موارد برای تحقیق و پژوهش در حوزه حقوق صاحبان سهام مجموعه و دیگر بخش‌های مربوط به بازار سرمایه به کار می‌گیرند. یکی دیگر از انواع مدل‌های مالی، مدل سه صورت مالی نام گرفته است. 
در این مدل برای این که بتوانند عملکرد مالی یک شرکت را مشخص کنند از سه صورت مالی کمک می‌گیرند. این صورت‌ها شامل ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد هستند. از این مدل در بانک‌ها و موسسات مالی و ... استفاده‌های فراوانی به عمل آمده و از طریق آن به ارزیابی عملکرد مالی وام گیرندگان شرکتی اقدام می‌گردد.

استفاده از اصطلاحات و مفاهیم مالی در مسائل روزانه شرکت‌ها اهمیت و ضرورت بسیار بالایی دارد. از سوی دیگر این مفاهیم پیچیدگی‌های زیادی داشته و محاسبات ریاضی آن‌ها هم از دشواری‌های مخصوص به خود برخوردار شده است. به همین دلیل از نرم‌افزارهایی خاص برای مدل سازی مالی استفاده می‌کنند تا این فرایندها را ساده‌تر سازند. در ادامه به معرفی این نرم افزارها خواهیم پرداخت.

1. مدل سازی مالی در اکسل

یکی از مهمترین نرم‌ افزارهای مدل سازی مالی، نرم‌ افزار اکسل است. برای مدل سازی مالی در اکسل باید در ابتدا با مباحث و مفاهیم مالی آشنایی کافی کسب نموده و سپس تسلط نسبی بر ابزارهای کاربردی اکسل داشته باشید تا دانش و مهارت کافی را برای حل مسائل مالی مجموعه تحت امر خود به دست آورید. 

2. مدل سازی با پایتون

در حال حاضر مدل سازی با پایتون نیز رواج گسترده‌ای پیدا کرده است و می‌توان این برنامه را یکی از مهم‌ترین ابزارهای یک تحلیلگر حرفه‌ای به ویژه در عصر اطلاعات به شمار آورد. در شرایط کنونی، پایتون یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی محسوب شده و هدف اصلی آن، ساده سازی فرایند برنامه نویسی و کوتاه سازی کدها در عین حفظ کارایی آن‌ها است. همان‌طور که می‌دانید در مباحث مربوط به مدیریت مالی، با حجم بسیار بالایی از اطلاعات مواجه خواهید شد و باید تصمیم گیری‌های صحیح و دقیقی نیز اتخاذ نمایید. به همین دلیل بسیاری از افراد به مدل سازی با پایتون دست می‌زنند تا حجم وسیع و گسترده‌ای از اطلاعات را در یک مدت زمان کوتاه پردازش نموده و به تحلیل و بررسی آن اقدام کنند. از سوی دیگر با استفاده از تکنیک‌های یادگیری ماشین و هوش مصنوعی می‌توان به پیش بینی اطلاعات جدید دست زد و مدل‌ها را به روز رسانی و بهینه نمود. 

3. مدل سازی با متلب

دیگر نرم افزار مورد استفاده برای مدل سازی، نرم افزاری به نام متلب است. مدل سازی با متلب به کاربران این امکان را می‌دهد تا بتوانند یک سیستم و یا مدل واقعی را تحت شرایطی شبیه سازی نموده و چگونگی عملکرد آن را مشاهده کنند. تکرار این فرآیند می‌تواند کیفیت طراحی سیستم را بهبود بخشیده و تعداد خطاهای احتمالی را کاهش دهد. 

4. مدل سازی با کریستال بال

مدل سازی با کریستال بال نیز مزایا و ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد. این نرم‌ افزار را می‌توان نوعی نرم افزار گرافیکی به شمار آورد که می‌توانید از آن در محیط نرم افزار اکسل استفاده کرده و به پیش بینی و مدل سازی ریسک مالی و آنالیز ریسک دست بزنید. با استفاده از این برنامه می‌توان تمامی عدم قطعیت‌های آینده را بررسی کرده و بهره‌وری را افزایش داد. چرا که این برنامه به کاربران کمک می‌کند تا با اطمینان خاطر بیشتری تصمیم گیری نمایند. یکی از مهمترین مزایای این نرم‌ افزار در مدل سازی، کاربر پسند بودن آن است. از سوی دیگر کاربران می‌توانند به راحتی بر آن مسلط شوند.

همان‌طور که می‌دانید در فرایند تحلیل و یا برآورد مالی، عوامل متعدد غیر قطعی، که قطعیت آن‌ها در آینده مشخص نبوده و یا دچار تغییر و تحولات زیادی می‌شوند، دخالت دارند. به همین دلیل برای برآورد مالی همیشه با میزانی از ریسک مواجه خواهید شد. پس باید در مورد این ریسک‌ها پیش‌بینی‌های دقیقی صورت گرفته باشد تا نتایج به دست آمده بر واقعیات منطبق شود‌. به همین دلیل و به منظور بررسی‌های مالی در شرایط ریسک و عدم قطعیت، از مدل‌های شبیه سازی استفاده می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین این روش‌ها روش مونت کارلو است که در آن تعدادی از متغیرهای مربوط به آینده با پارامترهای توزیع تصادفی در نظر گرفته شده و به پیش بینی تغییرات در آینده اقدام می‌گردد. در روش مونت کارلو برای پیش‌بینی آینده هر کدام از متغیرهای تصادفی به یک تابع توزیع احتمالی توجه می‌شود تا در نهایت بتوان اوضاع پروژه را در آینده پیش‌بینی نموده و به برنامه‌ریزی‌های مناسب دست زد و یا در حوزه میزان ریسک سرمایه تصمیم گرفت.

اگر می‌خواهید یاد بگیرید که دانش مالی چگونه می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و رشد پایدار کسب‌وکار شما کمک کند، توصیه می‌کنیم نگاهی به مقاله دانش مالی چه اهمیتی در مدیریت کسب‌وکار دارد بیندازید و با مزایای آن بیشتر آشنا شوید.