ساخت و توسعه اکوسیستم استارتاپی: نقش و تاثیر عناصر مختلف

اکوسیستم استارتاپی شبکه‌ای پویاست که شامل کارآفرینان، سرمایه‌گذاران، شتاب‌دهنده‌ها، مشاوران و نهادهای حمایتی است. این اکوسیستم با فراهم کردن منابع، راهنمایی و فرصت‌های ارتباطی، به رشد و موفقیت استارتاپ‌ها کمک می‌کند و محیطی را برای نوآوری و توسعه پایدار ایجاد می‌نماید.

فهرست محتوا:
اکوسیستم استارتاپ چیست؟ 
اجزاء اکوسیستم استارتاپی کدام است؟
نگاهی به عوامل موثر بر اکوسیستم استارتاپی 
فرهنگ و فرصت‌های کارآفرینی 
عوامل موثر بر شکل گیری اکوسیستم استارتاپی
نگاهی به اکوسیستم استارتاپی ایران
عوامل تأثیرگذار بر رشد و توسعه اکوسیستم استارتاپ ایران
جمع‌بندی

 

کسب و کارهای فناورانه یا استارتاپی یکی از مسیرهای مهم تجاری سازیو اشاعه فناوری محسوب می‌شوند که اثر مستقیمی بر توسعه پایدار و سطح رفاه کشورها و جوامع مختلف دارند. شکل گیری، توسعه و عملکرد مطلوب چنین کسب و کارهایی مستلزم عملکرد مناسب زمینه‌ای است که با عنوان اکوسیستم استارتاپی معرفی می‌شود. توسعه و رشد کسب و کارهای نوپا یکی از مهمترین اهداف حوزه استارتاپ و کارآفرینی محسوب می‌شود. ما در این مقاله قصد داریم به نقش و تأثیر عناصر مختلف بر ساخت و توسعه اکوسیستم استارتاپی بپردازیم. همراه ما باشید. 

اکوسیستم استارتاپی

یکی از پرکاربردترین مفاهیم استارتاپ، اکوسیستم استارتاپی است. یک استارتاپ برای رشد و توسعه باید با افراد و سازمان‌های مختلفی در ارتباط باشد. در واقع افراد و سازمان‌هایی شامل نتور، کارآفرین، مشاور، سرمایه‌گذار و یا سازمان‌های عمومی و دولتی بستر رشد و توسعه استارتاپ را فراهم می‌کنند. به این ترتیب باید گفت که استارتاپ‌ها برای رشد و موفقیت باید در شبکه‌سازی میان افراد، سازمان ها، مشاوران و… درست عمل کنند. 
اکوسیستم استارتاپی به واسطه تعامل میان استارتاپ‌ها و افراد و سازمان‌های مختلف دولتی و خصوصی ایجاد می‌شود. به زبان ساده‌تر همان شبکه تعاملی میان استارتاپ‌ها با عوامل یاد شده را می‌توان یک اکوسیستم دانست که با نام اکوسیستم استارتاپی شناخته می‌شود. 
به این ترتیب همان گونه که یک اکوسیستم از اجزا، مجموعه‌ها و شبکه‌های وابسته به هم تشکیل شده و یک چرخه ایجاد می‌کند، اکوسیستم استارتاپی نیز مجموعه‌ای از افراد و سازمان‌های دولتی و خصوصی است که هریک دارای نقشی خاص در این چرخه تعامل هستند و برای رشد، توسعه و موفقیت استارتاپ لازم و ضروری به شمار می‌روند. 
اگر بخواهیم تعریف ساده و جامعی از این مفهوم ارائه کنیم باید گفت که اکوسیستم استارتاپی مجموعه‌ای از افراد، کسب و کارها، قوانین، روش ها، استانداردها و همه امور مرتبط که در یک محدوده جغرافیایی بر فعالیت‌های استارتاپی تأثیرگذار بوده و باعث رشد اقتصادی و توسعه استارتاپ می‌شوند، خواهد بود. 

اجزاء اکوسیستم استارتاپی کدام است؟

هر اکوسیستم استارتاپی مجموعه‌ای از فاکتورهای مختلف است که هریک نقش موثری بر رشد، توسعه و ماندگاری اکوسیستم استارتاپ ایفا می‌کنند. مهمترین اجزای اکوسیستم استارتاپی را می‌توان به این شرح معرفی کرد: 
کارآفرین
راه اندازی و شروع هر کسب و کار به وجود افراد متخصص، خلاق و با تجربه نیازمند است. اصولا کارآفرین به شخصی گفته می‌شود که قادر است مهارت‌های خود را در امور مهم و تأثیرگذار در استارتاپ چون چون تدوین استراتژی، بازاریابی، ترسیم طرح تجاری‌سازی خدمات و… به کار گیرد. 
منتور
یک کارآفرین می‌تواند با برقراری ارتباط با منتور و مربی باتجربه، مسیر موفقیت استارتاپ خود را تسهیل کند. در حقیقت کارآفرین‌ها می‌توانند با کمک گرفتن از منتور‌ها و کسب تجربه از آن‌ها، در مسیرهای موفق‌تری گام بردارند و مرحله آزمون و خطا را در رشد و توسعه استارتاپ خود حذف کنند. 
سرمایه گذار 
یکی دیگر از اجزاء اصلی اکوسیستم استارتاپی، سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاری فردی، سرمایه‌گذاری فرشته، بنگاه‌های خصوصی، سرمایه‌گذاری سازمانی و… یکی از راه‌های جذب و تأمین سرمایه مالی مورد نیاز استارتاپ‌ها محسوب می‌شود که یکی از مهمترین فاکتورهای رشد و توسعه آن نیز به شمار می‌رود. 
دانشگاه
دانشگاه یک بستر و فضای پژوهشی مناسب برای خلق ایده‌های استارتاپی و همکاری جهت پروژه‌ها به شمار می‌رود. در واقع اکثر ایده‌های استارتاپی، حاصل پژوهش‌های دانشگاهی هستند که با کمک استادان دانشگاه، احتمال اجرا و ورود ایده به فضای کسب‌وکار را فراهم می‌کنند. 
دولت
دولت‌ها نقش مهمی در توسعه و پیشرفت اکوسیستم استارتاپی دارند. همین عملکرد دولت‌ها در قبال استارتاپ‌های نوپا است که باعث می‌شود اکوسیستم استارتاپی کشورهای مختلف با هم تفاوت بسیاری داشته باشند. دولت‌ها از طریق تنظیم طرح‌های تخفیف مالیاتی، تصویب قوانین و رویه‌های موثر و مثبت بر امور استارتاپ، تخصیص بودجه معین و حمایتی استارتاپ و… مسیر موفقیت، توسعه و رشد یک اکوسیستم استارتاپی را کوتاه و هموار نمایند. 
انکوباتور
انکوباتور به گروهی از افراد و موسسات گفته می‌شود که مسئول فراهم کردن هرچیزی که برای رشد و توسعه اکوسیستم استارتاپی مورد نیاز است هستند. این امکانات شامل مواردی از جمله دفاتر کاری، برنامه‌های رسمی شتاب دهنده، برنامه‌های جامع آموزشی کارآفرین‌ها، جلسات کاری و تبادل نظر کسب و کار‌ها و… می‌شود. 
شرکت‌های بزرگ
اکوسیستم استارتاپی موفق، اکوسیستمی است که تعامل سازنده‌ای با شرکت‌های بزرگ دارد. این شرکت‌ها می‌توانند در رفع نیازها و نقاط ضعف استارتاپ‌های نوپا کمک کننده و یاری رسان باشند. 

نگاهی به عوامل موثر بر اکوسیستم استارتاپی 

آینده اکوسیستم استارتاپ نقش مهمی در موفقیت و توسعه آن دارد. مهمترین عوامل موثر بر اکوسیستم استارتاپی شامل موارد زیر می‌شود: 
اقتصاد
عوامل تعیین کننده و مثر بر اکوسیستم استارتاپی شامل فاکتورهای بسیاری است که یکی از مهمترین آن‌ها اقتصاد کشور است. این به آن معنا است که اگر شرایط اقتصادی یک کشور متناسب و قابل قبول نباشد، با شکست استارتاپ ها، ناکامی اکوسیستم‌های استارتاپی وعدم موفقیت آن‌ها روبه رو خواهیم بود. 
ریسک‌پذیری
یکی دیگر از عوامل موثر بر اکوسیستم استارتاپی ریسک‌پذیری است. عموما استارتاپ‌های نوپا و تازه تأسیس از ریسک‌ها و مخاطرات محیطی دوری می‌کنند. این در حالی است که ریسک‌پذیری یکی از موثرترین فاکتورها بر توسعه اکوسیستم استارتاپی است. در واقع با بهره گیری از فرصت‌ها می‌توان در توسعه اکوسیستم استارتاپی گام‌های موثری برداشت. 
نظارت
از دیگر عوامل موثر بر اکوسیستم استارتاپی می‌توان به مسئله نظارت اشاره کرد. نحوه مدیریت و نمایش اکوسیستم استارتاپی در موضوع نظارت بسیار تأثیرگذار هستند. 
بازار
یکی از مهمترین عوامل موثر بر رشد و توسعه اکوسیستم استارتاپی بازاریابی مناسب و شناخت بازار است. با شناخت راهکارهای تبلیغاتی هدفمند و ورود موثر به بازار می‌توان به رشد و توسعه شبکه‌های تعاملی یک اکوسیستم موفق استارتاپی امیدوار بود. 
منابع انسانی
در اختیار داشتن منابع انسانی متخصص، با تجربه، با انگیزه، خلاق و کوشا می‌تواند تضمین کننده رشد و توسعه یک اکوسیستم استارتاپی باشد. 
فرهنگ و فرصت‌های کارآفرینی 
فرهنگ در اکوسیستم استارتاپ نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند. در واقع یکی از عوامل مهم رشد اکوسیستم، خود استارتاپ‌ها هستند. شکل گرفتن تیم‌های استارتاپی درست و فرهنگ ایجاد شده در بخش مدیریت کسب و کار می‌تواند از جمله مواردی باشند که به رشد اکوسیستم استارتاپی و ایجاد فرصت‌های کارآفرینی کمک شایانی نماید. 
خدمات مالی
برای رشد هر کسب و کاری یکی از تأثیرگذارترین عوامل، خدمات مالی است. خدمات مالی را می‌توان به دو بخش خدمات عمومی بانکی مثل وام و… و خدمات سرمایه‌گذاری مستقیم تقسیم کرد. جذب سرمایه گذار و ارائه خدمات مالی بلندمدت می‌تواند یکی از مهمترین عوامل موثر بر رشد و توسعه اکوسیستم استارتاپی باشد. 

عوامل موثر بر شکل گیری اکوسیستم استارتاپی

برای شکل گیری اکوسیستم استارتاپی نیز به فاکتورهایی نیاز داریم که در ادامه به طور مختصر به آن‌ها اشاره خواهیم کرد: 
رهبری
شکل گیری اکوسیستم استارتاپی نیازمند رهبرانی مقتدر و قدرتمند است که بتوانند اعضای تیم را به خوبی به سمت اهداف استارتاپ هدایت کنند. 
شبکه‌ها و تعاملات
ارتباط و تعامل میان اجزای اکوسیستم و شبکه‌سازی موفق و پایدار می‌تواند در شکل گیری نقشه اکوسیستم استارتاپی تأثیرگذار باشد. 
اهداف و قوانین
تعیین اهداف و قوانین استارتاپی از عوامل مهم جذب مشارکت سرمایه گذاران و همکاری آن‌ها با اکوسیستم باشد. 

نگاهی به اکوسیستم استارتاپی ایران

برای این که آینده اکوسیستم استارتاپی که راه اندازی می‌کنید موفق و روشن باشد، نیاز است که اکوسیستم منطقه‌ای که کسب و کار خود را در آنجا آغاز می‌کنید به خوبی بررسی کنید. 
ایران یک کشور بزرگ و پهناور با جمعیت تحصیل کرده بسیار است که دارای پتانسیل بالای کارآفرینی است. با راهیابی اینترنت و گوشی‌های هوشمند در ایران فعالیت در کسب و کارهای اینترنتی و تجارت الکترونیک می‌تواند انواع اکوسیستم استارتاپی در ایران را که به چنین زیرساخت‌هایی نیاز دارند به خوبی تغذیه کند. 
با این وجود باید پذیرفت که هر اکوسیستم چالش‌ها و مشکلات مخصوص به خود را دارا است که این مسئله در مورد اکوسیستم استارتاپی ایران نیز صادق است. مهمترین نقطه ضعف اکوسیستم استارتاپی در ایران‌عدم تلاش برای هدف‌گذاری در بازارهای بین المللی است. همچنین نبود بودجه کافی برای پوشش و حمایت استارتاپ‌ها در نهادهای دولتی، عدم وجود راهنمای مطلع از فرآیندهای استارتاپی و نبود یک فریم ورک قانونی و استاندارد برای ثبت استارتاپ و اخذ مجوزهای لازم از جمله مشکلات اکوسیستم استارتاپی در ایران محسوب می‌شوند. 

عوامل تأثیرگذار بر رشد و توسعه اکوسیستم استارتاپ ایران

بررسی اکوسیستم استارت آپ ایران نشان می‌دهد که مهمترین عوامل موثر بر توسعه اکوسیستم استارتاپ‌های ایرانی عبارتند از: 
•    مشارکت کنندگان و سرمایه گذاران در ایران
•    شتاب دهنده‌ها و فضاهای کسب و کار در ایران
•    رویدادهای استارتاپی و IT در ایران
•    رسانه‌های استارتاپ در ایران

جمع‌بندی

استارتاپ و کسب و کارهای کارآفرین محور یکی از پرچالش‌ترین بخش‌های اقتصادی در ایران محسوب می‌شوند. نظر به این که هر استارتاپ برای توسعه، رشد و موفقیت به فاکتورهای متعدد در زمینه‌های مختلف نیازمند است، با تعریف اکوسیستم استارتاپی می‌توان نقشه‌ای از تعاملات و شبکه‌سازی یک استارتاپ با هدف رشد و توسعه را ترسیم کرد. 
آینده اکوسیستم استارتاپی در هر منطقه با توجه به عوامل موثر بر اکوسیستم استارتاپی آن منطقه پیش بینی می‌شود. ما در این مقاله به تعریف ماهیت اکوسیستم استارتاپی، اجزای تشکیل دهنده اکوسیستم، عوامل موثر بر شکل گیری و عوامل موثر بر رشد اکوسیستم استارتاپی پرداختیم. ضمن این که با بررسی اکوسیستم استارتاپی در ایران به نقاط قوت و ضعف این شبکه تعاملی در موفقیت استارتاپ‌های ایرانی پرداختیم.