تحلیلگر استراتژی کیست و چه نقشی در توسعه کسب‌ و کار دارد؟

تحلیلگر استراتژی با بهره‌گیری از داده‌ها و تحلیل‌های عمیق، به شناسایی فرصت‌ها و چالش‌ها در بازار می‌پردازد. او با تدوین برنامه‌های جامع و ارائه راه‌حل‌های نوآورانه، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به اهداف بلندمدت خود دست یابند.

فهرست محتوا:

استراتژی کسب‌ و کار چیست؟
انواع استراتژی‌های کسب‌ و کار
مراحل تحلیل استراتژیک

 

در فرایند تحلیل و توسعه کسب‌ و کارهای مختلف با موضوعات متنوع و نقش‌های گوناگونی سروکار داریم. تحلیلگر استراتژی یکی از مهم‌ترین نقش‌ها را در این فرآیند بر عهده دارد. در این مقاله قصد داریم به ارائه مطالبی در زمینه تحلیلگر استراتژی پرداخته و نقش وی در توسعه کسب‌ و کارها را بیان کنیم. اما پیش‌ از آن لازم است بدانید که استراتژی کسب‌ و کار چیست؟.
 

استراتژی کسب‌ و کار چیست؟

 

استراتژی کسب‌ و کار یکی از راهکارهای بسیار مدرنی است که به رشد و توسعه یک کسب‌ و کار کمک می‌کند. به‌ کارگیری استراتژی‌های تحلیلی کسب‌ و کار باعث می‌شود تا صاحبان مشاغل، بهره‌وری بسیار بالاتری را تجربه کرده و به بازارهای جدیدی راه پیدا کنند. 
در واقع این استراتژی‌ها هستند که مشخص می‌کنند صاحبان کسب‌ و کارهای مختلف برای دستیابی به اهداف مورد نظر خود باید چه کارهایی انجام دهند تا بتوانند تصمیم‌گیری‌های مؤثرتری را در فرآیند استخدام نیروها و تخصیص منابع انجام دهند. 
این راهکارها در حقیقت روش‌هایی کاملاً خلاقانه برای نمایش دارایی‌های یک مجموعه بوده و می‌توانند به عملکرد  اجزای آن مجموعه نیز کمک کنند. استراتژی کسب‌ و کار برای سازمان‌ها و مجموعه‌های مختلف حائز اهمیت اساسی بوده چراکه به آن‌ها کمک می‌کند تا برای دستیابی به اهداف خود برنامه‌ریزی انجام داده و گام‌ها و مراحل اصلی را مشخص سازند. از سوی دیگر با ایجاد این استراتژی‌ها شما نقاط قوت و ضعف خود را مورد شناسایی دقیق قرار خواهید داد. با شناخت نقاط قوت نیز می‌توانید آن‌ها را برجسته‌تر ساخته و از آن‌ها به‌ عنوان یک مزیت رقابتی منحصر به‌ فرد بهره‌برداری نمایید.

 

انواع استراتژی‌های کسب‌ و کار

 

از آن‌ جایی‌ که استراتژی‌های کسب‌ و کار را می‌توان در ۳ دسته اصلی جای داد، بنابراین به انواع تحلیلگر استراتژی نیز نیاز پیدا خواهیم کرد. شما می‌توانید از هر کدام از استراتژی‌ها در کسب‌ و کار خود استفاده کنید و سود، یکپارچگی و نظم آن را افزایش دهید. از جمله انواع استراتژی‌های کسب‌ و کار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

 

استراتژی سطح سازمان

این استراتژی امکان اجرا و پیاده‌سازی در بالاترین سطوح کسب‌ و کارها را دارد. طی این فرآیندها مدیران و صاحبان مشاغل تمامی راهکارها و یا تاکتیک‌های بهبود بخشی به فرآیندهای شرکت و توسعه و گسترش آن را بررسی خواهند کرد و بازارهای دیگری که امکان ورود به آن‌ها وجود دارد را مورد شناسایی قرار خواهند داد.

 

استراتژی سطح واحدهای سازمان

در این استراتژی مدیران سعی دارند به شیوه اجرا و پیاده‌سازی چشم‌اندازها و دستورالعمل‌های شرکت توجه و تمرکز کافی داشته باشند.

 

استراتژی سطح عملکرد

به این استراتژی، استراتژی وظیفه‌ای نیز گفته می‌شود. در این راهکار تمرکز اصلی بر وظائف فردی خواهد بود. بنابراین وظایف هرکدام از واحدها و بخش‌ها و کارکنان یک سازمان بررسی شده و تلاش می‌شود تا به اهداف مد نظر شرکت دسترسی پیدا کنیم.

 

مراحل تحلیل استراتژیک

 

در حالت کلی یک تحلیلگر استراتژی برای ارائه‌ تحلیل‌هایی بسیار جامع، کامل و مدون از ۳ بخش و یا مرحله‌ اساسی کمک می‌گیرد. این مراحل عبارتند از: تحلیل وضعیت کنونی، ارزیابی وضعیت کنونی و تحلیل راه‌حل‌های مختلف. در ادامه به شرح مختصر این موارد خواهیم پرداخت.

 

تحلیل وضعیت کنونی

در این مرحله وظایف تحلیلگر استراتژیک در پاسخ‌گویی به چند مسئله و یا سوال اساسی خلاصه می‌شود. از جمله این مسائل می‌توان به این سؤال اشاره کرد که محصولات مجموعه مورد نظر چه محصولاتی هستند؟ 
مشتریان کسب‌ و کار چه کسانی هستند؟ فرایندهای اصلی کسب‌ و کار چیست؟ وضعیت رقابت در این حیطه چگونه است؟ چه تغییراتی در این کسب‌ و کار در حال شکل‌گیری است؟ استراتژی کسب‌ و کار چیست؟ مزایای رقابتی مجموعه و معایب آن چیست و یا عملکرد استراتژی مالی به چه نحوی صورت می‌پذیرد؟ در تحلیل وضعیت کنونی با مراحل گوناگونی سر و کار پیدا خواهیم کرد. بیان مسئله و تشریح وضعیت فعلی شرکت یکی از اصلی‌ترین این مراحل خواهد بود.

 

بیان مساله و تشریح وضعیت فعلی

با انجام این گام تاریخچه یک مجموعه مرور شده و مشکل اساسی آن مشخص و تشریح می‌گردد. این گام به‌ طور معمول با بیان یک توضیح از چگونگی دستیابی شرکت به وضعیت کنونی آغاز شده و سپس فعالیت‌های تجاری و  گوناگون مجموعه طی تاریخ با مجموعه‌های تجاری مختلف بررسی خواهند شد. 
پس‌ از آن، کار با تشریح واقعیات شرکت ادامه پیدا می‌کند و برای هر کدام از اقدامات انجام‌ شده در مجموعه، پیش‌نیازی ویژه فراهم می‌گردد که جایگاه کسب‌ و کار، محصولات و خدمات، رقبای کاری و… را به‌ طور آشکار نشان خواهد داد. پس‌ از آن به گام مالکیت و کنترل وارد خواهیم شد. در این بخش به این مسئله پرداخته می‌شود که آیا مجموعه‌ مورد نظر دولتی است یا خصوصی؟ کنترل آن در دست چه شخص و یا اشخاصی است؟ و… در برخی از مواقع دیاگرامی از جریان کالاها رسم می‌شود که نشان می‌دهد روابط داخلی کسب‌ و کار با بخش‌های بسیار مهم، سازمان‌ها و گروه‌ها به چه نحوی است. همچنین تحلیلگر استراتژیک می‌تواند یک ماتریس محصول مشتری ایجاد کند تا به درک درستی از محصولات شرکت، مشتریان و شیوه تعامل میان آن‌ها دست پیدا کند و مهم‌ترین محصولات و خدمات را کشف نماید.

 

تحلیل خارجی صنعت

پس‌ از مرحله بیان مسئله و تشریح وضعیت فعلی با تحلیل خارجی صنعت مواجه خواهیم شد. در این مرحله باید در ابتدا صنعت تعریف‌ شده و سپس برای هر گونه فعالیت، محیط خارجی آن تحلیل و ارزیابی شود تا به جذابیت‌های صنعت دست پیدا کنیم. پس از آن به تحلیل رقبا و استراتژی آن‌ها، قدرت خریداران، قدرت تأمین‌کنندگان، تهدید تازه واردها و… دست بزنیم. 

 

تحلیل محیط کلان

از آن‌ جایی‌ که در برخی از مواقع، عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و… اهمیت بسیار بالایی در توسعه  کسب‌ و کار و تحلیل‌های استراتژیک خواهند داشت، پس باید به تحلیل محیط کلان نیز دست زد. 
با استفاده از این تحلیل‌ها تحلیلگر استراتژیک قادر به پیش‌بینی روند تغییرات در روزهای آتی و تأثیرات آن‌ها بر عملکرد مجموعه خواهد بود‌. پس باید در  این گام به مسائل و موضوعاتی پرداخته شود که در آینده به محیط صنعت وارد شده و تأثیرات بسیاری بر عملکرد مجموعه شما خواهند داشت.

 

بررسی مشخصه‌های داخلی

بررسی مشخصه‌های داخلی یکی دیگر از اقدامات و وظایف تحلیلگر استراتژیک است. هدف از انجام این کار شناخت منابع موجود، هزینه‌ها، فرصت‌ها، موانع و… است. در این گام تحلیلگر باید تمرکز خود را بر روی مزایای رقابتی محصولات و خدمات مجموعه، شایستگی‌های کلیدی، معایب سازمان و موانع آن قرار دهد. برای بررسی مشخصه‌های داخلی باید فهرستی کامل از منابع شرکت، مهارت‌ها و توانایی‌های مجموعه، ویژگی‌ها و مشخصات آن فراهم شده و منابع مالی، دارایی‌های ثابت، دارایی‌های غیر ملموس، قراردادها، موجودی‌های انبارها و… لیست شوند. تحلیل سازمانی دیگر اقدامی است که باید تحلیلگر استراتژیک در گام بررسی مشخصه‌های داخلی شرکت انجام دهد. تحلیل سازمانی در حقیقت انجام می‌شود تا تحلیلگر ویژگی‌های سازمان را به‌ خوبی شناخته و شیوه تأثیرگذاری آن را تشریح کند. پس در این گام باید موقعیت مدیران ارشد، ارتباطات و تعاملات، شیوه گزارش‌دهی، ساختار داخلی، اختیارات و وظائف افراد، شیوه انتصابات و… بررسی شود و سیستم‌های سازمانی، بودجه‌ریزی، برنامه‌ریزی، سیستم‌های کنترل و پاداش‌دهی و… مورد ارزیابی و شناخت دقیق قرار بگیرند.

 

تشریح استراتژی شرکت

در مرحله تشریح استراتژی شرکت، تحلیلگر با ۲ سطح استراتژی فعلی روبرو خواهد شد که یکی استراتژی در سطح بنگاه بوده و دیگری استراتژی رقابتی و تجاری شرکت است تا بتواند به تخصیص منابع دست بزند.

 

تحلیل استراتژیک شاخص‌های عملکرد مالی

در ششمین گام فرایند تحلیل و توسعه کسب‌ و کار باید به تحلیل استراتژیک شاخص‌های عملکرد مالی مجموعه خود دست بزنید. برای این کار باید نسبت‌های مالی و جریان نقدینگی در سازمان خود را مورد ارزیابی قرار داده و آن را تحلیل کنید. تحلیل مالی یک مجموعه در واقع سودآوری‌ها، نقدینگی، نسبت بدهی به دارایی‌های خالص، کارایی عملیات مالی و… را مشخص خواهد کرد. در این گام باید مدل درآمدی کسب‌ و کار خود را مشخص نمایید. پس باید پاسخ این پرسش را بدانید که آیا مجموعه شما می‌تواند بدون جریان نقدی فعلی و یا بدون قرض و وام گرفتن فعالیت مالی انجام دهد یا خیر.  با انجام این اقدامات تحلیلگر قادر به قضاوت در خصوص جهت‌گیری تحلیل استراتژیک خواهد بود. در واقع او می‌تواند به این نتیجه دست پیدا کند که آیا استراتژی فعلی کسب‌ و کار می‌تواند برای آینده مناسب باشد یا خیر. برای انجام این کار نیز می‌تواند سه‌گام اساسی را پشت سربگذارد. وی باید در ابتدای امر عملکرد فعلی مجموعه را خلاصه کرده و سپس مشکل آن را مشخص کند. پس‌ از آن باید بداند که مشکل موجود احتمالی چه طبیعتی دارد.

 

ارزیابی وضعیت کنونی

در گام ارزیابی وضعیت کنونی، وظایف تحلیلگر استراتژیک این است که بررسی کند در حالت تغییر وضعیت و با ادامه استراتژی فعلی، چه اتفاقی خواهد افتاد. چرا استراتژی فعلی نامناسب است. چه مشکلی به نامناسب بودن استراتژی کمک کرده‌ است. انجام چه اقدام منطقی و عقلایی می‌تواند مجموعه را یاری کند. چه روش مؤثرتری می‌توان به کار گرفت؟ و ...

 

تحلیل راه‌حل‌های مختلف

در این گام اصلی‌ترین وظایف تحلیلگر استراتژیک این است که مشخص کند آیا گزینه‌های بهتری برای نجات سازمان وجود دارد یا خیر. اهداف استراتژیک این مجموعه شامل چه اهدافی است. گزینه‌های استراتژیک پیش رو چه تأثیری بر اهداف مجموعه ایجاد خواهند کرد و…