اهمیت مدیریت منابع انسانی در مدیریت سازمان

مدیریت منابع انسانی فرآیند مدیریت افراد در سازمان است، از جمله جذب، انتخاب، آموزش، ارزیابی و پاداش. این شامل توسعه فرهنگ سازمانی، مدیریت کارکنان، و حفظ محیط کار مثبت برای افزایش رضایت و عملکرد کارکنان است.

فهرست محتوا:
•    مدیریت منابع انسانی
•    از جشن تولد تا روزهای بحرانی 
•    سرمایه‌ای که نباید از دستتان برود
•    اهداف مدیریت منابع انسانی
•    وقتی مدیریت منابع انسانی وارد چالش می‌شود

اگر از شما سوال شود کلیدی‌ترین بخش یک کسب‌وکار چیست، چه پاسخی دارید؟ ایده، سرمایه مالی، بازاریابی و فروش یا سرمایه انسانی از جمله پاسخ‌های متعددی است که می‌شود به این سوال داد. اگرچه وقتی به صورت سیستمی به یک کسب‌وکار نگاه کنیم، تمامی مواردی که گفته شد مهم است اما بدون تیم کاری و سرمایه انسانی نمی‌توان به آینده کسب‌وکار امید داشت. برای همین است که هر چه کسب‌وکارها رشد کردند، به این نتیجه رسیدند که منابع انسانی یکی از مهم‌ترین سرمایه‌هایی است که بقای یک سازمان تا حد زیادی در گرو آن است.
برای همین است که مدیریت منابع انسانی رفته‌رفته جایگاه خود را در سازمان‌ها پیدا کرد و امروزه کمتر مدیر کسب‌ و کاری را می‌توان پیدا کرد که نسبت به مدیریت منابع انسانی بی‌توجه باشد.

 

مدیریت منابع انسانی

قرار نیست آکادمیک‌ترین تعریفی که از مدیریت منابع انسانی وجود دارد را اینجا بخوانید. برای همین بهتر است گام‌به‌گام به تعریف مدیریت منابع انسانی برسیم؛ در نتیجه اول باید منابع انسانی را تعریف کنیم.
منابع انسانی دربردارنده همه افرادی است که در بخش‌های مختلف یک کسب‌وکار (جایگاه‌های شغلی) فعالیت دارند. با توجه به اهمیتی که منابع انسانی این روزها پیدا کرده است، از آن‌ها به عنوان سرمایه انسانی یاد می‌شود.
همانند تمامی منابعی که در سازمان‌ها وجود دارد، منابع انسانی نیاز به مدیریت دارد. مدیریت منابع انسانی با عنوان Human Resources Management شناخته می‌شود که دارای سه جز مهم انسان، منابع و مدیریت است.
انسان، نیروی کار با مهارتی است که در یک شرکت یا سازمان فعالیت دارد. منابع، آن چیزی است که محدود است و مدیریت به این منظور است که چگونه به شکل بهینه از منابع محدود استفاده کنیم تا به اهداف سازمانی دست یابیم.
در تعریفی کامل‌‌تر، مدیریت منابع انسانی به عنوان فرآیندی است که دربردارنده روال‌های کاری، وظایف، فعالیت‌ها و استراتژی‌های کلیدی یک کسب‌وکار در ارتباط با کارکنان است. مهم‌ترین وظیفه‌ای که به عهده مدیریت منابع انسانی است، نظارت بر تمامی اموری است که مربوط به مدیریت منابع انسانی شرکت یا سازمان است.
همچنین مدیریت منابع انسانی، برنامه‌هایی را تدوین می‌کند، توسعه می‌دهد و اجرا می‌کند که منجر به افزایش بهره‌وری می‌شود.

 

از جشن تولد تا روزهای بحرانی

 
در گذشته زمانی‌که حرف از منابع انسانی میشد، تداعی‌کننده پرداخت حقوق و دستمزد، پاداش، جشن تولد  و فرم‌های اضافه کار به میان می‌آمد تا اینکه افراد بزرگ و سرشناس به اهالی فن و تخصص منابع انسانی توصیه کردند از فضای جشن تولد و تکمیل یک سری فرم به صورت روتین خارج شوند و با دید استراتژیک به موضوعات منابع انسانی نگاه کنند.
درست است که منابع انسانی در شرایط مساعد، بسیار مهم است اما معنای آن در شرایط نامساعد پیدا می‌شود. این جمله به این معناست که قرار نیست نقش مدیریت منابع انسانی را به تکمیل فرم، ثبت کارکرد و برگزاری جشن تولد تقلیل داد؛ بلکه استراتژی‌های کارآمد یک مدیر منابع انسانی می‌تواند یک سازمان را زیرورو کند و آن وقت در کنار جشن تولد، موفقیت‌های سازمانی را جشن بگیرد.

 

سرمایه‌ای که نباید از دستتان برود

همیشه از دست دادن سرمایه، از دست دادن منابع مالی نیست. گاهی مدیریت کسب‌ و کار با بحران مواجه می‌شود؛ به این دلیل که نیروی انسانی با تجربه و مستعد به هر دلیل، سازمان را ترک می‌کند و آنچه آموخته است و تجربیاتش را به سازمانی دیگر می‌برد. 
درحالی‌که اگر نیروی با انگیزه و مستعد، سازمان را محلی ببیند که به انگیزه‌های او پاسخی شایسته می‌دهد و برای استعدادهای او برنامه وجود دارد، احساس رضایت می‌کند و می‌توان به ماندگاری او امیدوار بود. سازمان‌های هوشمند در فضای رقابتی کسب و کار و شرایط کمبود نیروی انسانی با مهارت از موضوعات سرمایه انسانی غافل نمی‌شوند و اهمیت زیادی برای مدیریت منابع انسانی در شرکت یا سازمانشان قائل هستند.

اهداف مدیریت منابع انسانی

مدیریت منابع انسانی، پیونددهنده شغل و شاغل است. مدیر منابع انسانی در طی فرآیندی تحت عنوان جذب و استخدام، بهترین کسی که می‌تواند جایگاه شغلی را به دست آورد، شناسایی می‌کند و در طی یک فرآیندی که به آن جامعه‌پذیری سازمانی می‌گویند، فرهنگ سازمانی و تمامی آنچه شاغل برای کار کردن در آن شرکت یا سازمان باید بداند را توضیح می‌دهد.
کمی برویم قبل‌تر از جذب و استخدام؛ زمانی‌که قرار است فراخوانی برای استخدام داده شود، ابتدا باید مشخص شود فرد مناسب برای شغل خاص چه شایستگی‌هایی باید داشته باشد و با پیوستن به سازمان چه وظایف و مسئولیت‌هایی به عهده دارد تا پس از انتخاب فرد مناسب و طی‌کردن روال‌های مرسوم اداری، بتواند کار خود را در واحد مربوطه شروع کند.
فردی که به تازگی در سازمان استخدام شده است و اکنون به عنوان کارمند سازمان شناخته می‌شود بایستی آموزش‌هایی که نیاز دارد را برای انجام وظایف و مسئولیت‌هایی که به او سپرده شده است، بگذارند و مدیریت منابع انسانی در طول زمان فعالیت او در سازمان برای آموزش و توسعه او برنامه داشته باشد.
اگر قرار باشد سیستم ارزیابی عملکرد در سازمان پیاده‌سازی شود، مدیر منابع انسانی است که فرآیند و دستورالعمل آن را تدوین و اجرا خواهد کرد تا بتواند بر اساس سیستم جبران خدمات (پاداش و مزایا) تعیین کند کدام کارمند بایستی پاداش بگیرد.
اگر سازمانی، ارزش نیروی انسانی را درک کرده باشد و برای نگهداشت کارمندان مستعد خود برنامه داشته باشد، اقدامات رفاهی را در برنامه‌های سازمانی قرار می‌دهد تا جو سازمانی را شاد و مطلوب نگه دارد و انگیزه کارمندان را بالا نگه دارد. 
اگر مدیریت منابع انسانی در بهترین نسخه خود اجرا شود، دل کارفرما و صاحب کسب‌وکار قرص است که روابط مناسبی بین کارمندان و مدیران وجود دارد و انرژی افراد، صرف تعارضات بین‌فردی نمی‌شود.

 
وقتی مدیریت منابع انسانی وارد چالش می‌شود

اگر پای دل حرف مدیران منابع انسانی بشینید متوجه خواهید شد چه چالش‌هایی کار آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این بخش از مقاله به 5 نمونه از چالش‌ها و راهکارهای مقابله با چالش‌ها اشاره شده است.
1. تفاوت‌های نیروی انسانی
 مدیر منابع انسانی روزانه با افراد متفاوتی با شخصیت‌های متفاوت سروکار دارد که از نظر فرهنگ، وضعیت مالی، تحصیلات، سبک زندگی و نگاهشان به زندگی بسیار متنوع هستند. راهکار مقابله با این چالش این نیست که مدیر منابع انسانی سعی کند همه را به صورت متحدالشکل و در قالبی یکسان درآورد. 
هنر مدیریت منابع انسانی این است که بتواند نه تنها پذیرای تنوع باشد بلکه زمینه پذیرش تنوع را در سایر کارکنان و در کل سازمان یا شرکت، ساری و جاری کند.
2. ترس از دست دادن بهترین کارکنان
اینکه یک سازمان یا شرکت، نیروهای کلیدی خود را از دست بدهد، موضوعی است که همیشه وجود داشته است. مدیریت منابع انسانی هوشمند، دست روی دست نمی‌گذارد تا زمانی‌که نیرو را از دست داد، چاره‌اندیشی کند؛ بلکه با یک برنامه جانشین‌پروری، برای حل این چالش برنامه‌ریزی خواهد کرد.
مدیر منابع انسانی برای اجرای بهینه فرآیند جانشین‌پروری به شناسایی نیازها، استعدادیابی، توانمندسازی و توسعه نیروهایی که در حال‌ حاضر در سازمان فعالیت دارند، خواهد پرداخت.
3. مشتری‌مداری
مشتری در هر کسب‌وکاری، رکن اصلی است. در برخی سازمان‌ها، مشتری‌مداری بسیار پر رنگ و با اهمیت است؛ طوری که بقای سازمان به این موضوع بستگی دارد. برای همین است که رفتاری که نیروی انسانی آن سازمان با مشتریان دارد، در وفادارسازی مشتری نقش دارد. 
برخی مدیران نگران هستند که شاید تکریم مشتری یا ارباب رجوع دور از چشم آن‌ها به شکلی که باید اتفاق نمی‌افتد اما در‌صورتی‌که رفتار سازمانی در سازمان تقویت شود، بخش عمده‌ای از نگرانی‌ها برطرف می‌شود چون ارزش مشتری‌مداری برای تمامی افراد نهادینه شده است.
4. تفویض نکردن کارها 
برخی مدیران از تفویض اختیار واهمه دارند و می‌‌خواهند کارها انحصارا توسط خودشان با روش خودشان انجام شود. در چنین سازمان‌هایی، کارکنان فرصت رشد کردن ندارند و بعد از مدتی احساس می‌کنند هیچگاه به ایده‌های آن‌ها گوش داده نمی‌شود و آن‌ها صرفا یک مجری هستند که بایستی دستورات را عینا اجرا کنند.
راه‌حلی که برای رفع این چالش وجود دارد این است که سیستمی ایجاد کنند که کارهای کارکنان به مدیران وابسته نباشد و سیستم و فرآیند به گونه‌ای تعریف شود که با حداقل دخالت و نظارت مستقیم مدیر انجام شود.
5. افت انگیزه نیروی انسانی
دلایل متعددی برای افت انگیزه وجود دارد که کشف ریشه آن بسیار اهمیت دارد اما مهم‌تر از بی‌انگیزگی، تاثیری است که فرد یا افراد بدون انگیزه بر روی دیگران خواهند گذاشت و آن وقت تا چشم باز می‌کنیم متوجه می‌شویم تمامی افراد در حالت بی‌انگیزگی به سر می‌برند.
راهکار رفع این چالش آن است که مدیر منابع انسانی، خود را با کارکنان نزدیک بداند و هر گاه زنگ خطر بی‌انگیزگی را احساس کرد به دنبال کشف علل آن باشد. اگر علل مربوط به موضوعات سازمانی باشد، می‌تواند با به‌کارگیری استراتژی‌هایی، اقدامات لازم را پیش از آنکه دیر شود انجام دهد. اگر علل مربوط به موضوعات فردی و خانوادگی باشد، با جلب اعتماد نیروی انسانی و ابراز آنکه تو و خانواده‌ات برایمان مهم هستی، می‌توان با چالش بی‌انگیزگی کارکنان مقابله کرد.
علاوه بر 5 چالشی که گفته شد، چالش‌های دیگری مثل مدیریت روابط افراد، تفاوت نسل‎‌ها، کمبود نیروی انسانی و مدیریت استعدادها از دیگر چالش‌ های مدیریت منابع انسانی است که علم منابع انسانی برای هر چالشی، راهکاری اندیشیده است و خوشبختانه این علم روز‌به‌روز در حال پیشرفت است.

 

نتیجه‌گیری

سالانه سازمان‌ها، هزینه‌های زیادی را بابت جذب و استخدام نیروی انسانی می‌پردازند. سازمان‌های هوشمند به این نتیجه رسیده‌اند که بایستی برنامه‌ای کامل برای جذب، جامعه‌پذیری و نگهداشت نیروی انسانی خود داشته باشند و گرنه هزینه کردن آن‌ها پایانی نخواهد داشت و بدون نیروی انسانی مستعد، محکوم به شکست هستند.
در این مقاله درباره این موضوع صحبت کردیم که مدیریت منابع انسانی به چه معناست. همچنین اهداف و وظایف مدیریت منابع انسانی، فرآیندها و چالش‌های مدیریت منابع انسانی مطرح شد تا اگر علاقه‌مند به حوزه مدیریت منابع انسانی هستید، آشنایی کلی را به دست آورید و با دانش‌افزایی در این موضوع جذاب، از ترندهای برتر منابع انسانی آگاه شوید.