اهمیت مدیریت مسیر شغلی و نقش آن در آینده کسب و کار

مدیریت مسیر شغلی فرآیندی است که به کارکنان کمک می‌کند تا اهداف شغلی خود را تعیین و مسیر حرفه‌ای مناسبی را برنامه‌ریزی کنند. این فرآیند شامل ارزیابی مهارت‌ها، تعیین اهداف، آموزش، توسعه فردی و ارائه فرصت‌های پیشرفت در سازمان است و به بهبود رضایت شغلی و عملکرد کارکنان می‌انجامد.

فهرست محتوا:

مدیریت کسب و کار
مسیر شغلی و ارتباط آن با مدیریت کسب و کار
مراحل مدیریت مسیر شغلی
مدیریت منابع انسانی
عوامل موثر بر ترسیم مسیر شغلی
اهمیت مسیر پیشرفت شغلی در کسب و کار
نقش خودشناسی در مسیر شغلی
جمع‌بندی

برای بسیاری از ما پیش آمده است که احساس کرده‌ایم شغل ما به نوعی ما را اسیر کرده و در آن گیر افتاده ایم. به خوبی نمی‌دانیم چه می‌خواهیم، چه آینده‌ای در انتظار ما است و چه اهدافی را دنبال می‌کنیم، در واقع به نظر می‌رسد که همه چیز را به مرور زمان سپرده باشیم بدون این که از چیزی اطمینان کامل داشته و یا منتظر رخ داد واقعه‌ای باشیم. مسیر شغلی دقیقا همان چیزی است که درک آن می‌تواند پاسخگوی همه سوالات ما در این زمینه باشد. 
 مدیریت مسیر شغلی کمک می‌کند تا کسب و کار موفق‌تری داشته باشیم و بتوانیم برای آینده کسب و کار خود برنامه ریزی و هدف تعیین کنیم. ما در این مقاله قصد داریم به اهمیت مدیریت مسیر شغلی و نقش آن در آینده کسب و کار بپردازیم. 

مدیریت کسب و کار

مدیریت کسب و کار (Business Administration) شامل همه فرآیندهای هماهنگی و سازماندهی فعالیت‌های تجاری است. در واقع مدیریت کسب و کار کمک می‌کند تا یک مجموعه به بالاترین سطح بهره وری خود نزدیک شود. نظارت بر عملکرد کارکنان، تعیین دوره‌های آموزشی مورد نیاز، بررسی فرآیندهای بازاریابی، فروش و… همگی از جمله وظایف یک مدیر کسب و کار است. مدیریت کسب و کار در کنار فرآیند راهبردی دیگری به نام شناخت مسیر شغلی و برنامه ریزی‌های مناسب می‌تواند مهمترین عامل توسعه یک کسب و کار در دنیای امروز باشد. 

مسیر شغلی و ارتباط آن با مدیریت کسب و کار

منظور از مسیر شغلی هدف و برنامه‌ای است که برای آینده کسب و کار خود در نظر می‌گیرید و در مسیر رسیدن به آن قدم بر می‌دارید. در واقع فرآیند ارزیابی جایگاه فعلی و تصمیم گیری و برنامه ریزی برای رسیدن به جایگاهی که هدف شما است تعیین مسیر شغلی را برای شما ممکن می‌سازد. مدیریت مسیر شغلی از آن جهت دارای اهمیت است که بتوان تغییرات مورد نیاز را بر اساس تغییراتی که در مسیر جاری شغلی شکل می‌گیرند به خوبی مدیریت کرد. 

 

مراحل مدیریت مسیر شغلی: 

درک نیاز به تغییر
اولین گامی که در تعیین مسیر شغلی و مدیریت آن باید بردارید این است که بپذیرید همه چیز در حال تغییر است. سرعت فزاینده تغییرات در تکنولوژی، بازار و محصولات سبب می‌شود که همگام شدن با بازار و ماندن در عرصه رقابت نیازمند مدیریتی هدفمند و برنامه ریزی دقیق باشد. 

ارزیابی شغلی
برای رسیدن به هدف‌های شغلی نیاز است که نقاط ضعف و قوت خود را بشناسید. این مسئله نیز جز با ارزیابی مداوم همه بخش‌ها میسر نخواهد شد. ارزیابی شغلی فرآیندی است که به شما کمک می‌کند تا بازخوردهای مربوط به شغل خود را به دست آورید و از آن استفاده کنید تا بتوانید اهداف و استراتژی‌های بهتری را در نظر بگیرید. گاهی اوقات این ارزیابی‌ها منجر به تجدید ارزیابی اهداف شغلی می‌شود و کمک می‌کند تا چرخه مدیریت شغلی برای اکتشافات بعدی به شکل صحیح‌تری عمل کند. 

تعیین هدف
گام بعدی در مدیریت مسیر شغلی تعیین هدف است. در واقع باید گفت که این مرحله اصلی‌ترین و مهمترین مرحله در رسیدن به موفقیت شغلی است. شما به عنوان صاحب کسب و کار باید ببینید در کجای راه قرار دارید و دوست دارید به کجا برسید. اهداف شغلی خود را مشخص کنید. مثلا اگر یک فروشگاه کوچک دارید، هدف شما می‌تواند افتتاح شعبه‌های بیشتر، فروش محصولات متنوع‌تر و یا نوآوری در برطرف کردن نیازهای مشتری باشد. 

خودآگاهی
یکی از مهمترین اقداماتی که برای توسعه کسب و کار خود نیاز دارید خودآگاهی است. منظور از خودآگاهی دست یافتن به اطلاعاتی در مورد توانایی ها، علاقمندی‌ها و پتانسیل‌های شخصی و فردی است که می‌تواند در نقش آفرینی‌ها در مسیر شغلی بیشترین تأثیر را داشته باشد. رسیدن به این خودآگاهی به کمک روانشناسی مسیر شغلی و همچنین، تست‌های روانشناسی و شخصیت‌شناسی مربوط به مسیر شغلی ممکن خواهد بود. 

برنامه ریزی برای رشد
وقتی هدف خود را مشخص کنید در واقع مسیر شغلی شما تا حدود زیادی مشخص می‌شود. حال نوبت به آن می‌رسد که برای رسیدن به این هدف برنامه ریزی کنید. داشتن یک برنامه ریزی هدفمند و مشخص شما را در راه رسیدن به هدف در زمان کوتاهتر و با صرف هزینه‌های کمتر یاری می‌کند. درواقع ترسیم مسیر شغلی به مدیر کسب و کار کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری برای آینده شغلی در نظر داشته باشد. 

شناخت فرصت‌ها
داشتن یک برنامه ریزی منظم و راهبردی در مسیر شغلی کمک می‌کند تا بتوانید فرصت‌های موجود را شناسایی کرده و از آن‌ها استفاده کنید.

 
تقویت مهارت‌ها
برای رسیدن به اهدافی که تعیین می‌کنید و استفاده از فرصت‌هایی که آن‌ها را در مسیر شغلی کشف می‌کنید نیاز به تقویت مهارت‌های شغلی خود دارید. تقویت مهارت‌ها شامل شرکت در کلاس‌های آموزشی، دریافت گواهی نامه ها، مجوزها، مطالعه، تحقیقات و آزمایشات لازم و جمع آوری رزومه سوابق کاری مورد نیاز است. 

مدیریت منابع انسانی

نیازی به گفتن ندارد که هر سازمان، چه کوچک و چه بزرگ، برای ماندن در عرصه رقابت نیاز به کارکنانی دارد که با انگیزه و دانش کافی، مهارت‌های تخصصی و جسارت لازم مسیر شغلی را بپیمایند. مدیریت منابع انسانی کمک می‌کند تا شما به عنوان مدیر یک کسب و کار برنامه‌های هدفمندی برای آموزش، ایجاد انگیزه و ارزیابی کارکنان خود در اختیار داشته باشید و مطابق آن در مسیر شغلی و راه‌های رسیدن به اهداف اصلی سازمان قدم بردارید. 
در واقع کارمندان می‌توانند با پشت سر گذاشتن مراحل پیشرفت شغلی، اهداف شما را در موفقیت مسیر شغلی و جانشین‌پروری جامه عمل بپوشانند. مثلا در یک مسیر شغلی هدفمند برای یک فروشگاه بزرگ، طراحی مسیر شغلی به این شکل است که فرد ابتدا به عنوان بازاریاب وارد سازمان می‌شود، با شرکت در دوره‌های آموزشی و موفقیت‌های شغلی با ارتقاء درجه کارمندی به کارشناس بازاریابی، مدیر فروش، معاون ریاست در بخش فروش و… تغییر شغل می‌دهد. بنابراین طی مراحل پیشرفت شغلی به شکل صحیح و برنامه ریزی شده می‌تواند با توسعه فردی نیز همراه باشد. 

عوامل موثر بر ترسیم مسیر شغلی

وقتی مسیر پیشرفت شغلی خود را ترسیم می‌کنید، باید بدانید که عوامل بسیاری بر تعیین این مسیر تأثیرگذار هستند. در واقع یافتن مسیر شغلی نیازمند بررسی‌های بسیار در زمینه‌های مختلفی است که ابزارهای بهبود مسیر شغلی نیز محسوب می‌شوند. مهمترین عواملی که می‌توان برای پیشرفت در مسیر شغلی و ترسیم یک مسیر شغلی مناسب به این شرح است: 
•    شرایط محیطی: محیطی که کسب و کار در آن واقع شده است از جمله فاکتورهای تأثیرگذار بر تعیین مسیر شغلی است. محیط‌های ساده با شرایط ثابت این امکان را برای مدیریت منابع انسانی ایجاد می‌کند تا بتواند تا حدود زیادی مسائل پیش روی سازمان را پیش بینی کند. به این ترتیب ترسیم و طراحی مسیر شغلی و اجرای گام‌هایی که برای پیشرفت در این مسیر باید برداشته شود سریع‌تر و ساده‌تر خواهد بود. محیط‌های پیچیده دائما در حال تغییر هستند، بنابراین هیچ مسیر ثابتی نمی‌توان برای چنین محیط‌هایی در نظر گرفت و پیش بینی مسیرهای شغلی آینده نیز سخت و پیچیده است و ترسیم مسیر شغلی بلندمدت در این محیط‌ها تقریبا غیر ممکن است. 
•    فلسفه‌های مدیریتی: هر سازمان فلسفه‌های مدیریتی مخصوص به خود دارد. برای برخی از سازمان‌ها منابع انسانی با ارزش‌ترین سرمایه محسوب می‌شود. در برخی از سازمان‌ها نیز منابع مالی و سرمایه‌گذاری‌ها مهمترین اصل را به خود اختصاص می‌دهند. مسیر پیشرفت شغلی مسیری است که سازمان‌هایی با اولویت منابع انسانی به خوبی در آن گام بر می‌دارند و نسبت به سایر سازمان‌ها موفق‌تر عمل می‌کنند. 
•    تجزیه و تحلیل فرآیند: مهمترین اقدامی که می‌تواند فرآیندهای شغلی را با موفقیت همراه سازد، تجزیه، تحلیل و مطالعه مشاغل است. اطلاعات در این فرآیندها، شرح شغل و شرایط احراز آن را تعیین می‌کنند. چنین اطلاعاتی می‌تواند مهمترین ابزارهای بهبود مسیر شغلی را تشکیل دهد و به مدیران منابع انسانی در مسیر پیشرفت شغلی یاری کند. از طرف دیگر تجزیه و تحلیل مداوم فرآیندها فرصتی برای کارمندان ایجاد می‌کند تا پتانسیل خود را برای احراز مشاغل جدیدی که در دسترس آن‌ها قرار دارد کشف کنند. مهم است که اطلاعات مورد ارزیابی صحیح و به روز باشند. 

اهمیت مسیر پیشرفت شغلی در کسب و کار

وقتی برای پیشرفت شغلی برنامه‌های مدون و سازمان یافته تعریف می‌شود این اطمینان وجود دارد که استعدادهای مورد نیاز سازمان در اسرع وقت تأمین می‌شود. در چنین شرایطی نیاز سازمان به نیروی کار در آینده مورد بررسی قرار گرفته و هدف تأمین نیروی انسانی کسب و کار و تحلیل و آنالیز نیروهای موجود است. مسیر پیشرفت شغلی بخشی از مسیر شغلی است. 
در واقع وقتی مسیر پیشرفت شغلی به خوبی تعریف شده و اشخاص با مهارت و تخصص مورد نیاز در مشاغل تعریف شده حضور داشته باشند بخشی از فرآیند حرکت به سوی هدف کلی سازمان انجام گرفته است. کارمندان با برنامه ریزی مسیر شغلی، مسیر پیشرفت را طی می‌کنند و توانایی لازم برای ایفای نقش در سمت‌های بالاتر را دارند. به این ترتیب مدیران در هر بخش از سازمان از مهارت‌ها و تخصص لازم برخوردار بوده و می‌توانند بیشترین بهره وری را در بخش زیر نظر خود ایجاد کنند. 

نقش خودشناسی در مسیر شغلی

خودشناسی اصلی‌ترین بخش در کل مسیر شغلی است. اشتباه در این مرحله می‌تواند تمام فرآیندهای دیگر در مسیر شغلی را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت صحیح از خود و توسعه مهارت‌ها و قدم گذاشتن در مسیر توسعه فردی به معنای سرمایه‌گذاری برای آینده است. بهترین راه خودشناسی در مسیر شغلی استفاده از تست‌های روانشناسی و شخصیت‌شناسی مربوط به مسیر شغلی و همچنین بهره گیری از روانشناسی مسیر شغلی در این زمینه است. 
به این نکته باید توجه داشت که نمی‌توان از فردی که به شغل خود هیچ علاقه‌ای ندارد، انتظار داشت که بتواند در مسیر شغلی خود وارد حوزه‌های تخصصی شده و یا در مسیر پیشرفت شغلی قدم بگذارد. در واقع چنین فردی هیچ انگیزه‌ای برای پیشرفت در جایگاه شغلی خود ندارد و ارزشی برای یادگیری مهارت‌هایی که به او در ارتقاء شغلی کمک می‌کنند قائل نخواهد بود. 
شناخته شده‌ترین ابزارهای خودشناسی در روانشناسی مسیر شغلی مدل شخصیت‌شناسی MBTI و مدل استعدادیابی گاردنر است که به شما کمک می‌کند تا بتوانید خود و توانمندی‌های خود را بهتر شناخته و از پتانسیل‌های وجودی‌تان در مسیر پیشرفت شغلی بیشترین بهره مندی را داشته باشید. 
استفاده از چنین تست‌هایی به منظور دستیابی به شناختی آگاهانه از مهارت‌ها و توانمندی‌ها در مدیریت منابع انسانی و تأمین نیروی کار نقش ویژه‌ای ایفا خواهد کرد. وقتی یک شخص در مسیر شغلی خود، در جایگاه صحیحی قرار داشته باشد، انگیزه و تلاش او برای رسیدن به پیشرفت شغلی و ترقی در مراحل رشد بیشتر خواهد بود؛ به این ترتیب هر بخش از کسب و کار در بهینه‌ترین حالت ممکن به کار ادامه داده و نیروی کار جایگزین برای همه مراتب شغلی و سلسله مراتب‌های تعریف شده در مسیر شغلی وجود خواهد داشت که در کل بهره وری بیشتر سازمان را به همراه خواهد داشت. 

جمع‌بندی

مدیریت مسیر شغلی شامل مراحل بسیاری است که در مقاله به آن‌ها اشاره کردیم. شناخت دقیق از شخصیت فردی و مهارت‌ها و توامندی‌ها می‌تواند بیشترین تأثیر را در مدیریت مسیر شغلی به خود اختصاص دهد. ضمن این که موارد دیگری چون تعیین هدف ها، برنامه ریزی، ارزیابی، مدیریت منابع انسانی و… نیز از جمله تأثیرگذارترین مراحل در پیمودن مسیر شغلی محسوب می‌شوند. 
مسیر شغلی، مسیری است که می‌تواند با برنامه ریزی‌های هدفمند و توجه به عواملی که به آن‌ها اشاره شد، شما را به اهدافی که برای ارتقاء و توسعه کسب و کار خود نیاز دارید برساند.