اصول مدیریت مالی برای مدیریت کسب‌وکار موفق

مدیریت مالی فرآیند برنامه‌ریزی، سازماندهی، کنترل و نظارت بر منابع مالی سازمان برای دستیابی به اهداف مالی است. این شامل بودجه‌بندی، تحلیل مالی، مدیریت سرمایه‌گذاری‌ها، و تأمین منابع مالی است که به پایداری و رشد اقتصادی سازمان کمک می‌کند.

فهرست محتوا:

مدیریت مالی
اصول و قواعد مدیریت مالی
انواع مدیریت مالی
فواید مدیریت مالی و اهمیت آن
اجزاء و عناصر مدیریت مالی
وظایف مدیر مالی
چالش‌های مدیریت مالی

 

مدیریت مالی

 

امروزه مدیریت کسب‌ و کار اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده و یکی از مهم‌ترین ملزومات مدیریت کسب‌ و کارهای مختلف، مدیریت و تأمین نیازهای مالی مربوط به آن کار است. در حقیقت می‌توان گفت کلیه اقدامات یک سازمان به امور مالی آن وابسته بوده و مشکلات مربوط به این حوزه، یک کسب و کار را با آسیب‌های جدی مواجه می‌سازد. حتی این امکان وجود دارد که یک سازمان به دلیل عدم مدیریت صحیح امور مالی به‌ طور کلی از بین برود. در این مقاله قصد داریم به این موضوع بپردازیم که مدیریت مالی چیست و سپس اصول و قواعد مدیریت امور مالی، انواع، فواید و اهمیت، عناصر و اجزای و هر آن‌چه که به این حوزه مربوط می‌شود را بیان کنیم.
مدیریت مالی و یا Financial management را می‌توان در معنای برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی و هدایت و سپس کنترل تمامی فعالیت‌های مالی به کار برد. در حقیقت مدیریت امور مالی یک سازمان کمک می‌کند تا اصول و مفاهیم اقتصادی که به‌ منظور تصمیم‌گیری و حل مسئله تدوین شده‌اند، در یک سازمان پیاده‌سازی و اجرایی شوند.

 

اصول و قواعد مدیریت مالی

 

اصول و قواعد مدیریت امور مالی به چهارچوب وظایف یک مدیر مالی اشاره دارد. از سوی دیگر این اصول و قواعد کمک می‌کنند تا تصمیمات مهم و صحیحی برای بخش مالی یک شرکت اتخاذ گردد. در مدیریت امور مالی در وهله اول با اصل برآورد سرمایه مورد نیاز سازمان سر و کار داریم و لازم است هزینه‌های کلی کسب‌ و کار برآورد و تعیین شود.

هزینه‌های یک سازمان به‌ طور کلی هزینه‌های مربوط به برنامه‌های آینده سازمان و تأمین بودجه مورد نیاز برای تأمین آن‌ها را در برگرفته و شامل پیش‌بینی میزان سوددهی شرکت در آینده نیز است. همان‌طور که می‌دانید هزینه‌های یک کسب‌ و کار به‌ صورت تقریبی برآورد می‌گردد. پس هرچه تخمین‌های صورت‌ گرفته توسط مدیران مالی، با دقت بیشتری همراه باشد، مدیر مالی هم در مدیریت بودجه آن مجموعه، راحت‌تر خواهد بود. یکی دیگر از اصول و قواعد مدیریت امور مالی، ترکیب سرمایه  برای تأمین بودجه مورد نیاز شرکت است. وی باید مشخص کند که سازمان مورد نظر، چه میزان سوددهی دارد. از سوی دیگر باید تعیین کند که چه میزانی از بودجه مورد نیاز سازمان از طریق درآمد داخلی مجموعه تأمین شده و چه میزانی از آن باید از بیرون تأمین شود. تقسیم سود در دوره‌های زمانی مشخص و برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری در آینده و… از دیگر اصول مدیریت امور مالی یک کسب‌ و کار هستند. به‌ طور کلی می‌توان مجموعه این اصول و قواعد را در ۳ بخش اصلی دسته‌بندی کرد که شامل کسب درآمد، پس‌انداز درآمد و سرمایه‌گذاری درآمد است. در حقیقت این ۳ بخش در کنار یکدیگر، اصول مدیریت امور مالی یک کسب‌ و کار را به وجود می‌آورند.

 

انواع مدیریت مالی

 

مدیریت امور مالی یک مجموعه خود شامل سه بخش اصلی بوده و مدیریت کسب‌ و کار، سرمایه‌گذاری و مؤسسات مالی را در بر می‌گیرد. مدیریت مالی کسب‌ و کار، اقدامات مالی بنگاه‌های اقتصادی را مورد سنجش قرار می‌دهد و تصمیمات مالی این بنگاه‌ها اخذ می‌گردند. سعی اصلی مدیر مالی در این بخش این است که نقدینگی سازمان را تحت کنترل قرار داده و آن را حفظ کند و یا به مدیریت اموری که با استقراض در ارتباط هستند دست بزند. در حوزه سرمایه‌گذاری، وی با قیمت گذاری اوراق بهادار و پیش‌بینی نحوه عملکرد بازارهای مالی مواجه است. از دیگر انواع مدیریت امور مالی می‌توان به مدیریت مؤسسات مالی اشاره کرد. این بخش بیشتر به سازمان‌های مالی از قبیل بانک‌ها می‌پردازد. برای مدیریت صحیح مالی هر کدام از این بخش‌ها به دانش و اصول اقتصادی نیاز است تا از طریق آن‌ها بتوان از دارایی‌های مالی استفاده‌ای بهینه به عمل آورد و بهره‌وری یک مجموعه را افزایش داد.

 

فواید مدیریت مالی و اهمیت آن

 

مدیریت امور مالی به دلائل متعددی دارای اهمیت بوده و فوایدی دارد. چراکه به سازمان‌های مختلف در برنامه‌ریزی‌های مالی کمک می‌کند و یا به آن‌ها می‌آموزد که چگونه به برنامه‌ریزی و جمع‌آوری بودجه دست بزنند. 
از دیگر دلائل اهمیت مدیریت مالی می‌توان به کمک به سازمان‌ها در استفاده از بودجه و تخصیص منابع به آن اشاره کرد. مدیریت امور مالی به کسب‌ و کارها کمک می‌کند تا به تصمیم‌گیری‌های مالی بسیار حساس و دقیق دست زده و ارزش و اعتبار کلی سازمان خود را افزایش دهند. مدیریت امور مالی اهمیت دارد چراکه سازمان‌ها از طریق آن می‌توانند سودآوری و بهره‌وری خود را افزایش داده و به ثبات اقتصادی مورد نظر خود دست پیدا کنند.

 

اجزاء و عناصر مدیریت مالی

 

همان‌طور که پیش‌ از این نیز گفته شد مدیریت مالی شامل ۳ حوزه مختلف بوده‌، حوزه‌هایی که با یکدیگر شباهت‌هایی داشته و در عین‌ حال اختلافاتی هم دارند. یکی از مهم‌ترین اشتراکات میان این حوزه‌ها اجزا و عناصر مدیریت مالی است. در حقیقت در مدیریت امور مالی، تصمیم‌گیری‌های مختلفی انجام می‌گیرد. اما با این‌ حال با اجزاء و عناصر مشابهی هم سر و کار داریم. به‌ طور کلی می‌توان اجزای مدیریت مالی را شامل تصمیمات سرمایه‌گذاری کسب‌ و کارها، تصمیمات مالی، تصمیمات در حوزه تقسیم سود دانست. 
تصمیمات سرمایه‌گذاری با سرمایه‌گذاری در زمینه دارایی‌های ثابت ارتباط دارد. در این حوزه، مسئله تخصیص بودجه به دارایی‌های مختلف مطرح‌ شده و بودجه سرمایه برآورد می‌گردد. از سوی دیگر در این بخش به تصمیم گیری در زمینه دارایی‌های فعلی که به آن‌ها سرمایه در گردش نیز اطلاق می‌گردد، هم پرداخته می‌شود. در حوزه تصمیمات مالی به افزایش بودجه از منابع مختلف مالی اقدام می‌شود. یکی دیگر از عناصر و ارکان مدیریت امور مالی تصمیماتی است که در حوزه تقسیم سود، صورت می‌پذیرد. همان‌طور که می‌دانید میزان سود خالص یک مجموعه، دارای ۲ بخش اصلی است. بخشی با عنوان سود سهام‌داران شناخته‌ شده و بخش دیگر سود متعارف آن سازمان را تشکیل می‌دهد. مدیر مالی باید نسبت‌ به توزیع سود خالص، تصمیمات دقیقی اتخاذ کند. برای نمونه میزان سود سهام‌داران و نحوه توزیع آن را مشخص سازد و یا مبلغ سود خالص مجموعه را نهایی کند.

 

وظایف مدیر مالی

 

با توجه به آن‌چه تاکنون گفته شد یک مدیر مالی در یک مجموعه، وظایف خاصی را برعهده می‌گیرد و با تصمیم‌گیری‌های متنوعی روبه‌رو می‌شود. وی تمامی اطلاعات و یا داده‌های مالی را برآورد نموده و برای تصمیم‌گیری نهایی در اختیار مدیران رده‌های بالاتر و یا ارشد سازمان قرار می‌دهد. پس باید به برآورد دقیق سرمایه شرکت بپردازد. پس‌ از انجام برآوردهای سرمایه‌ای، باید برای ساختار آن‌ هم برنامه‌ریزی کرده و به تجزیه‌ و تحلیل ارزش سهام شرکت در کوتاه‌مدت و بلندمدت دست بزند و سرمایه شرکت و سرمایه‌هایی که باید از بیرون تأمین گردند را مشخص کند. تعیین منابع برای تأمین بودجه یکی دیگر از وظایف یک مدیر مالی است. از آن‌ جایی‌ که یک مجموعه سازمانی می‌تواند بودجه‌ اضافی و مورد نیاز خود را از منابع متنوعی تأمین کند پس مدیر مالی وظیفه دارد با توجه به مزایا و معایب هر کدام از منابع، منبع مناسب برای تأمین یک دوره مالی را مشخص سازد. 
به‌ طور معمول سازمان‌ها با صدور سهام و یا اوراق قرضه و وام، سپرده‌های عمومی و… سرمایه مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند. 
از دیگر وظایف مدیر امور مالی می‌توان به سرمایه‌گذاری و تعیین سود اشاره کرد. او باید وجوهی را برای تخصیص به شرکت‌های سودآور در نظر گرفته تا امنیت و ثبات سرمایه‌گذاری نیز تضمین شود. او می‌تواند به اعلام تقسیم سود و سود ذخیره شده نیز دست زده و یا به مدیریت وجوه نقد شرکت اقدام کند. همان‌طور که می‌دانید وجوه نقد یک کسب‌ و کار به اهداف خاصی تعلق می‌گیرد. برای نمونه از طریق این مبالغ دستمزدها و حقوق، قبوض و بدهکاری‌ها پرداخت شده و یا به خرید مواد اولیه و… اقدام می‌گردد. از سوی دیگر مدیر امور مالی وظیفه دارد به کنترل مالی هزینه‌ها نیز اقدام کند.

 

چالش‌های مدیریت مالی

 

همان‌طور که می‌دانید مدیریت یکی از دشوارترین امور در تجارت است. به‌ ویژه مدیریت در امور اقتصادی یکی از چالش برانگیزترین کارها به شمار می‌رود. از آن‌ جایی‌ که مدیران مالی به مدیریت بخش بسیار مهم یک مجموعه دست می‌زنند، یعنی مدیریت وجوه نقد و اموال و دارایی‌های یک کسب‌ و کار برعهده آن‌ها قرار می‌گیرد، پس به‌ طور حتم در حین انجام وظایف خود، دچار مشکلاتی شده و یا با چالش‌هایی دست‌ و پنجه نرم می‌کنند. 
یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، دانش فنی دیجیتال است. در واقع مدیران موفق مالی برای‌ اینکه بتوانند اولویت‌های استراتژیک و راهبردی سازمان را پیاده‌سازی و اجرایی کنند، باید فناوری‌های دیجیتال را به‌ خوبی شناخته و یا به علوم تجزیه‌ و تحلیل اطلاعات مسلط باشند. برای نمونه در حال‌ حاضر آگاهی از فناوری بلاکچین برای مدیران مالی اهمیت دارد و یا باید با اتوماسیون بسیار پیشرفته رباتیک آشنایی داشته باشند تا از طریق این دانسته‌ها به این درک برسند که کدام فناوری می‌تواند بیشترین میزان بازده و سوددهی را برای بازگشت سرمایه تضمین کند. از سوی دیگر مدیران مالی با چالش تحلیل داده و اطلاعات نیز مواجه هستند. این افراد باید مهارت کافی برای تهیه کردن گزارش‌های مالی داشته و از سوی دیگر دارای توانایی پیشرفته‌ای در حوزه تحلیل اطلاعات باشند تا عملکردهای مالی سازمان را بررسی کنند. 
مدیریت ریسک یکی دیگر از چالش‌های مدیریت مالی محسوب می‌شود. مدیریت ریسک  را در حقیقت می‌توان یکی از مهارت‌های بسیار کلیدی در عملکرد مدیران مالی به شمار آورد. این افراد باید از محدودیت‌های موجود فراتر رفته و به شناخت ریسک‌ها دست بزنند. پس‌ از شناخت ریسک‌ها، زمان و منابع مورد نیاز برای برطرف ساختن آن‌ها را به کار گیرند تا سازمان مورد نظر بدون مواجه شدن با ریسک‌های جدی به حیات خود ادامه دهد.