مغز وب‌سایت: برنامه نویسی و کدنویسی وب‌سایت دقیقاً چگونه انجام می‌شود؟

برنامه‌نویسی فرایند طراحی، توسعه و پیاده‌سازی سایت با استفاده از فریمورک‌های مختلف می‌باشد. برنامه‌نویسان مسئول نوشتن کدهای مورد نیاز برای ایجاد صفحات وب، ایجاد پایگاه داده، اضافه کردن امکانات تعاملی، بهینه‌سازی و امنیت وب‌سایت و اجرای تست‌های لازم برای اطمینان از عملکرد سایت هستند.

فهرست محتوا

برنامه نویسی وب سایت چیست؟
برنامه نویس وب چه کسی است؟
بخش‌های مختلف برنامه نویسی وب سایت
ساختار طراحی وب سایت و تفاوت آن با برنامه نویسی
لایه‌های برنامه نویسی
تفاوت برنامه نویسی وب سایت و اپلیکیشن
برنامه نویسی اختصاصی چیست؟
کاربرد انواع زبان‌های برنامه نویسی
اصول کدنویسی
 

برنامه نویسی وب سایت چیست؟

 

برنامه نویسی برای یک سایت به طور کلی تمامی اقدامات و فرآیندهایی را در بر می‌گیرد که به واسطه آن‌ها امکانات و عملکردهای یک وب سایت طراحی و ایجاد می‌شود. طی این فرایندها صفحات وب و یا برنامه‌های کاربردی و اپلیکیشن‌ها به وجود می‌آیند. 
برنامه‌ها و صفحاتی که از طریق مرورگرها امکان دسترسی به آن‌ها وجود دارد. گستره این نوع برنامه نویسی بسیار وسیع و متنوع بوده و از طراحی یک صفحه ساده و یا ایستا تا طراحی و ساخت یک اپلیکیشن پیچیده را در بر می‌گیرد. 
به طور کلی می‌توان گفت این پروسه به کدنویسی برنامه‌های کاربردی اطلاق می‌گردد که امکان اجرا و پیاده سازی بر روی یک وب سرور را دارند و افراد می‌توانند از طریق اینترنت به آن‌ها دسترسی داشته و از خدماتشان استفاده کنند .برنامه نویسی وب سایت که در زبان لاتین به آن Web development گفته می‌شود یکی از پرطرفدارترین زمینه‌ها و حوزه‌های برنامه نویسی به شمار می‌رود. در حال حاضر استقبال بسیار زیادی از این حرفه شده و یک توسعه دهنده وب و یا Website developer درآمد بسیار بالایی را نیز به دست می‌آورد. به همین دلیل بسیاری از افراد به دنبال این هستند که بدانند اساساً برنامه نویسی وب سایت چگونه فرایندی بوده و به چه شکلی انجام می‌گیرد. در این مقاله به دنبال بررسی این موضوع هستیم که مغز وب‌سایت، برنامه نویسی وب سایت دقیقا چگونه انجام می‌شود و چه اصول و نکاتی دارد . اما پیش از آن باید بدانید که برنامه نویسی وب سایت به چه معنا است. 

 

برنامه نویس وب چه کسی است ؟

 

برنامه نویس وب که به او توسعه‌ دهنده وب نیز گفته می‌شود برنامه نویسی است که با توسعه برنامه‌های کاربردی و برنامه نویسی تحت وب سر و کار دارد. در بیشتر موارد این افراد در سازمان‌ها مشغول به کار بوده و به صورت مستقل، دور کار، خود اشتغالی و... کار و فعالیت می‌کنند.

 

بخش‌های مختلف برنامه نویسی وب سایت 

در حالت کلی انواع برنامه نویسی وب سایت شامل برنامه نویسی back_end بک اند و برنامه نویسی front_end فرانت اند است. لازم است بدانید که پروژه‌های مختلف برنامه نویسی وب از لحاظ دشواری و پیچیده بودن با یکدیگر دارای اختلافات اساسی بوده و مراحل و اقدامات مورد نیاز برای هر کدام با دیگری متفاوت است. 
اما به طور کلی، بخش‌های مختلف برنامه نویسی وب سایت را می‌توان مهندسی وب، طراحی وب، توسعه محتوا در وب سایت با کلاینت، اسکریپت نویسی و برنامه نویسی بک اند، پیکربندی وب سرور، پیکربندی‌های امنیتی شبکه و توسعه تجارت الکترونیک به شمار آورد.

 

ساختار طراحی وب سایت و تفاوت آن با برنامه نویسی

 

میان برنامه نویسی برای یک وب سایت و طراحی آن اختلافاتی وجود دارد. طراحی یک سایت را می‌توان یکی از مراحل اصلی و یا اجزا و بخش‌های توسعه و برنامه نویسی وب به شمار آورد. در فرآیند طراحی سایت اجزا و المان‌های بصری، مشخص و تعیین شده و شکل ظاهری آن معلوم می‌گردد. 
در صورتی که در برنامه نویسی تمامی المان‌ها و موجودیت‌ها به وسیله فرایندی به نام کد نویسی به صورت عملی و مشخص پیاده سازی و اجرا خواهند شد. طی این فرایندها امکانات کارکردی و تعاملی نیز توسعه یافته و یا یک نرم افزار به وجود می‌آید. 
نرم‌افزاری که می‌تواند اطلاعاتی را به عنوان ورودی دریافت نموده و سپس به پردازش آن‌ها دست بزند. بعد از آن نیز یک خروجی به وجود آید.

 

لایه‌های برنامه نویسی

 

به طور کلی برنامه نویسی یک سایت را می‌توان به دو لایه و یا بخش اصلی طبقه‌بندی کرد. در یکی از بخش‌های این فرایند اجزایی تشکیل می‌شوند. اجزای ایجاد شده در این لایه توسط کاربر قابل مشاهده بوده و می‌تواند با آن‌ها تعاملاتی را برقرار سازد. 
درحالی‌که در لایه دیگر امکان پیاده‌سازی کارکردها و یا امکانات و قابلیت‌هایی وجود دارد که توسط کاربر مشاهده نشده و از دید او مخفی خواهند ماند. در این لایه پردازش‌های مورد نیاز برای تولید خروجی‌های مطلوب و مد نظر کاربر اتفاق افتاده و نحوه عملکرد سایت و یا وب اپلیکیشن نیز از این طریق قابل دستیابی است. 
این لایه‌ها در واقع همان بخش‌های بک اند و فرانت اند هستند که پیش از این نیز در مورد آن‌ها مطالبی ارائه شد.

 

تفاوت برنامه نویسی وب سایت و اپلیکیشن

 

بسیاری از افراد به برنامه نویسی وب تمایل داشته و یا می‌خواهند به برنامه نویسی برای اپلیکیشن‌ها اقدام کنند اما اختلافات این دو نوع برنامه نویسی را نمی‌شناسند. به طور کلی برنامه نویسی برای یک وب سایت با اپلیکیشن موبایلی متفاوت بوده و برای هر کدام باید مهارت‌های خاصی را به دست آورید. 
به طور کلی می‌توان وظایف و نقش‌های یک برنامه نویس سایت را شامل طراحی ظاهری وب سایت، برنامه نویسی کدها، ارزیابی درستی عملکرد سایت، کاربر پسند بودن وب، استفاده از تصاویر جذاب و پیمایش‌های واضح و... به شمار آورد. 
اگر بخواهیم فرآیند توسعه و برنامه نویسی وب و اپلیکیشن را با یکدیگر مقایسه کنیم به این نتیجه پی خواهیم برد که ساخت اپلیکیشن موبایلی از طراحی و ساخت وب اپلیکیشن به مراتب پیچیده‌تر است. در واقع برای اینکه بتوانید به توسعه و استفاده از ابزارهای برنامه نویسی برای ساخت اپلیکیشن دست بزنید باید به سیستم عامل آن توجه داشته باشید. 
چراکه ابزارها و نقشه راه برنامه نویسی برای سیستم عامل ios به طور کامل با سیستم عامل اندروید متفاوت خواهد بود. همان‌طور که می‌دانید در حال حاضر سه نوع اپلیکیشن تلفن همراه وجود دارد که عبارتند از اپلیکیشن‌های اختصاصی برای سیستم عامل، برنامه‌های html5 و برنامه‌های ترکیبی. 
اپلیکیشن‌های خاص سیستم عامل به طور ویژه مخصوص یک پلتفرم خاص ساخته شده و زبان‌های برنامه نویسی و ابزار آن‌ها توسط سیستم عامل پشتیبانی می‌شود. برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های html5 را می‌توانید در هر سیستم عاملی ساخته و به اجرا درآورید. 
این برنامه‌ها تنها به تغییراتی کوچک برای به اجرا درآمدن بر روی هر سیستم عاملی نیاز دارند. در حالی که برنامه‌های ترکیبی به طور ویژه برای مرورگرها ساخته می‌شوند. 
به طور کلی می‌توان گفت ساختن یک وب سایت برای هر کدام از سخت افزارها و یا سیستم عامل‌ها به مهارتی مشابه نیاز دارد. در حالی که برای ساخت یک اپلیکیشن موبایلی باید برای هر سیستم عامل مهارت و دانش خاصی را کسب کنید.

 

برنامه نویسی اختصاصی چیست؟

 

هر کدام از وب سایت‌ها برای دستیابی به هدف خاصی طراحی و پیاده سازی می‌شوند و نمی‌توان نرم افزار مدیریت محتوا را به نحوی طراحی کرد که تمامی وبسایت‌ها و نیازهای آن‌ها را در بر گیرد. 
در این شرایط به برنامه نویسی اختصاصی نیاز پیدا می‌کنید که بتوانید از آن برای انواع مختلف نرم افزارهای تحت وب و یا سایت‌ها به صورت سفارشی استفاده کنید. در فرایند برنامه نویسی اختصاصی و یا سفارشی، تمامی اقدامات پروژه مطابق با اصول و قوانین کدنویسی و متناسب با نیازهای شما انجام می‌گیرد. 
در این پروسه باید به بهینه سازی کدهای برنامه نویسی دست زده و یا امکان اتصال به وب سایت با استفاده از تمامی مرورگرها را بررسی کنید. همچنین لازم است وب سایت مورد نظر به منظور تشخیص تمامی نقاط قوت و ضعف مورد بررسی و تجزیه و تحلیل دقیق قرار گرفته و مطابق با استانداردهای html5 ساخته شود. 
با استفاده از برنامه نویسی سفارشی و اختصاصی می‌توانید اهداف و نیازهای تجاری خود را به نحوی بهینه پاسخ دهید. چرا که ممکن است کسب و کار شما در حال حاضر از نوعی سیستم بر پایه وب استفاده کرده و یا دارای CRM باشد و یا به استفاده از CMS روی آورده باشید و در شرایط کنونی این سیستم‌ها پاسخگوی نیازهای شما نباشند و یا عملکرد مدنظرتان را برآورده نسازند. 
در واقع و در شرایطی که کسب و کارهای شما نیازهای خاصی داشته و می‌خواهید به سیستم شما اضافه شوند بهتر است درخواست برنامه نویسی اختصاصی خود را به یک مجموعه معتبر ارسال کنید.

 

کاربرد انواع زبان‌های برنامه نویسی

 

انتخاب بهترین زبان، توجه به چارچوب‌های برنامه نویسی و... از مهمترین دغدغه‌های برنامه نویسان است. در حال حاضر زبان‌های زیادی برای این کار وجود دارند که می‌توان آن‌ها را در چهار گروه اصلی جای داد. 
از جمله این زبان‌ها می‌توان به زبان‌های برنامه نویسی ویندوز، زبان‌های برنامه نویسی تحت وب، زبان‌های برنامه نویسی برای اپلیکیشن‌های موبایلی و زبان‌های برنامه نویسی چند منظوره اشاره کرد. 
پس پیش از انتخاب هر کدام از انواع این زبان‌ها باید بدانید که فعالیت اصلی شما در کدام حوزه است. در ادامه به شرح مختصر برخی از انواع این زبان‌ها و موارد کاربرد آن‌ها خواهیم پرداخت .

- زبان برنامه نویسی ویندوز

زبان برنامه نویسی برای ویندوز به زبانی گفته می‌شود که به منظور ایجاد و ساخت برنامه‌های تحت ویندوز مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این زبان‌ها زبان برنامه نویسی دسکتاپی نیز گفته می‌شود. 
برنامه‌هایی که با استفاده از این زبان‌ها نوشته می‌شوند تنها می‌توانید بر روی سیستم عامل ویندوز پیاده سازی و اجرا کنید. سی پلاس پلاس، سی شارپ، جاوا، پایتون، پرل، روبی و .. از جمله پرکاربردترین این زبان‌ها هستند.

- زبان برنامه نویسی تحت وب

در صورتی که تمایل داشته باشید برای مرورگرها برنامه طراحی کنید، برای نمونه به ساخت یک فرم ثبت نام آنلاین اقدام نمایید، باید از یکی از زبان‌های برنامه نویسی تحت وب استفاده کنید. 
این زبان‌ها در دو دسته اصلی سمت کاربر و سمت سرور جای می‌گیرند. از جمله زبان‌های برنامه نویسی تحت وب سمت کاربر می‌توان به زبان‌های  css، جاوا اسکریپت، html و... اشاره کرد. زبان‌های برنامه نویسی سمت سرور نیز شامل زبان‌های پایتون، جاوا، روبی، php، گولانگ و...هستند.

- زبان برنامه نویسی موبایلی

اگر تمایل به طراحی و ساخت یک اپلیکیشن موبایلی دارید که با سیستم عامل اندروید و ios کار می‌کند، باید از یکی از زبان‌های سی شارپ، پایتون، جاوا، سوئیفت، روبی، جاوا اسکریپت و... استفاده کنید.

- زبان برنامه نویسی چند منظوره

از میان زبان‌های مختلفی که برای برنامه نویسی وجود دارند، برخی چند منظوره و چند کاربرده هستند. یعنی شما می‌توانید از این زبان‌ها برای پلتفرم‌های مختلف از قبیل ویندوز، وب، اندروید و ios برنامه‌هایی را طراحی کنید. از جمله این موارد می‌توان به زبان برنامه نویسی سی سی پلاس اشاره کرد و یا زبان‌های سی شارپ، پایتون، روبی، جاوا، اسکالا و... را نام برد. 
یکی از پرکاربردترین این زبان‌ها در شرایط فعلی زبان پایتون است. این زبان علاوه بر چند منظوره بودن، کاربردی بوده و سطح بالایی هم دارد و در عین حال ساده است. بسیاری از افرادی که به تازگی وارد دنیای برنامه نویسی شده‌اند از این زبان جذاب استفاده می‌کنند. 
بسیاری از کمپانی‌های معروف و بزرگ جهانی از قبیل گوگل، فیسبوک، یاهو، دراپ‌باکس و... نیز این زبان را برای توسعه وب سایت‌های خود به کار می‌گیرند.

 

اصول کدنویسی

 

یکی از مهمترین مواردی که یک توسعه دهنده وب باید به آن توجه داشته باشد رعایت اصول کد نویسی است که به تسهیل امور نیز کمک خواهد رساند. در ادامه به برخی از این اصول اشاره خواهیم کرد.

- استفاده از ابزار مناسب کدنویسی

وجود برخی از ابزارها کمک می‌کند تا فرایند پیگیری مفاهیم تسهیل و تسریع شود. در حال حاضر بسیاری از توسعه‌دهندگان فرانت اند، از هاب‌های کامپوننت ابری استفاده کرده و از طریق آن‌ها به انتشار کامپوننت‌های مستقل دست می‌زنند. 
این کار باعث می‌شود تا فرایند برنامه نویسی با صحت بیشتری دنبال شود. چراکه با استفاده از این هاب‌ها امکان انتشار آزادانه و مستقل کامپوننت‌ها از هر کد بیسی وجود خواهد  داشت. در واقع با رعایت این اصل کدهای بیشتری اشتراک پیدا کرده و به صورت مجرد مورد استفاده قرار می‌گیرند. 
از سوی دیگر نیازی ندارید که یک سیستم طراحی را دوباره بسازید.

- اصل مسئولیت منفرد

یکی دیگر از مهمترین اصول کد نویسی که در فرایند نوشتن برنامه باید به آن دقت داشته باشید اصل مسئولیت منفرد است. همان‌طور که می‌دانید طی پروسه کدنویسی در دوره‌های زمانی بلندمدت، کد شلوغ می‌شود. 
طبق این اصل، هر کلاس و یا ماژولی که در برنامه مورد استفاده قرار می‌گیرد باید از کارکردی خاص برخوردار باشد. به عبارت ساده‌تر می‌توان گفت هر کلاس و یا ماژول باید تنها عهده داره وظایف و یا نقش‌ها و مسئولیت‌هایی باشد که از طریق آن قادر به اجرای عملکرد و یا کارکردی خاص است. با رعایت این اصل ماژول‌های کوچک‌تر و تمیزتر خواهید داشت.

- استفاده از کدهای تمیز به جای کدهای هوشمندانه

بسیاری از افراد در پروسه نوشتن برنامه سعی دارند از کدهای هوشمند استفاده کنند. در حالی که این اقدام در تمامی موارد صحیح نبوده و امکان دارد به جای قابل درک بودن به مانعی جدی در برابر درک و فهم تبدیل شوند. پس بهتر است به جای این کار از کدهای تمیز که برای تمامی افراد قابل درک هستند استفاده کنید.

- قانون و یا اصل دیمیتر

همان‌طور که می‌دانید در فرایند نوشتن یک برنامه امکان دارد ماژول‌ها به یکدیگر وابسته شده و نوعی تزویج قدرتمند میان آن‌ها به وجود آید. 
در چنین شرایطی یک کلاس به ماژول‌های دیگر ارتباط عمیق پیدا خواهد کرد. عیب عمده این شرایط این است که تزویج قدرتمند میان ماژول‌ها به کاهش انعطاف پذیری کدها کمک رسانده و باعث می‌شود امکان استفاده دوباره از کد افزایش پیدا کند. 
مطابق با اصل دیمیتر هر کدام از واحدها باید تنها اطلاعات و یا دانش محدودی درباره دیگر واحدها داشته و تنها با دوستان خود هم صحبت شود. از سوی دیگر و طبق این اصل تنها باید با دوستان بلافصل صحبت کرد و هم صحبتی با بیگانگان نداشت. 
در نهایت و با رعایت این قانون در برنامه نویسی به کلاس‌هایی کاملاً مستقل دست پیدا خواهید کرد و کدهایی به دست خواهید آورد که تزویج آن‌ها نه تنها قدرتمند نبوده بلکه بسیار سست است. در این صورت وابستگی‌ها کاهش بیشتری پیدا می‌کند و هر کدام از تحولات و تغییرات ایجاد شده تنها در دوستان بلافصل انعکاس پیدا خواهند کرد.

- اصل یاگنی

عبارت یاگنی که در زبان لاتین به شکل yagni خود را نشان می‌دهد در واقع شکل مخفف و کوتاه شده عبارت you aren't gonna need it است و در این معنا به کار می‌رود که شما به آن نیاز نخواهید داشت. 
این اصل در برنامه نویسی به طور ویژه مخصوص افرادی طراحی شده که به نگارش کدی دست می‌زنند که گمان می‌کنند در آینده به آن نیاز پیدا خواهند کرد. در حالی که در آینده به آن نیازی ندارند. 
مطابق با این اصل شما نباید کدی را بنویسید آن هم برای کار کردی که ممکن است در آینده به آن نیاز پیدا کنید. بسیاری از برنامه نویسان به ویژه آن‌هایی که در این حوزه صاحب تجارب و سابقه کمتری هستند سعی می‌کنند کدهای با بیشترین حد تجرید و یا ژنریک را نوشته و از کدهای با تکرار بالا پرهیز کنند. 
این افراد به دلیل سابقه کم و تجربه پایین خود نمی‌دانند که با تجرید بیش از اندازه کدها به کد حجیمی دست پیدا خواهند کرد که نگهداری از آن دشوار و یا ناممکن خواهد بود. در واقع این افراد باید تنها زمانی کدهای تجرید را به کار گیرند که به این کار نیاز دارند.