تدوین طرح کسب و کار راهبردی

طرح کسب و کار یا بیزنس پلن یک سند جامع است که اهداف، استراتژی‌ها، بازار هدف، برنامه‌های مالی و عملیاتی یک کسب و کار را تشریح می‌کند. این طرح به کارآفرینان و مدیران کمک می‌کند تا مسیر رشد و توسعه کسب و کار را مشخص کنند و سرمایه‌گذاران را جذب نمایند.

فهرست محتوا:

طرح کسب و کار
انواع طرح کسب و کار
توجه به جزئیات طرح کسب و کار
اهداف طرح کسب و کار
ویژگی های طرح کسب و کار
شناسنامه طرح کسب و کار
چشم انداز در طرح کسب و کار
چارچوب طرح کسب و کار
سخن پایانی
 

طرح کسب و کار که به آن بیزنس پلن نیز گفته می‌شود یک نوع برنامه‌ریزی پیشرفته به منظور تسریع روند فعالیت‌های تجاری است. این طرح باید با دقت بسیار بالایی طراحی شود تا بتوان به نتیجه آن امیدوار بود، در غیر این صورت ممکن است پیروی از آن منجر به شکست شود. 
حال پرسش مهمی که در این میان مطرح می‌شود آن است که یک طرح مربوط به کسب و کار باید چه ویژگی‌های خاصی داشته باشد؟ این موضوع برای مواردی همچون فعالیت به شکل استارت آپ و کارآفرینی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. 

طرح کسب و کار

در بین مفاهیم کسب و کار یک طرح تجاری یا همان‌طور که بیان کردیم، بیزینس پلن از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. پیش از این که به ویژگی‌ها و انواع مختلف طرح کسب و کار اشاره کنیم بهتر است ماهیت این موضوع را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم. 
به طور کلی می‌توان بیان کرد که طرح‌های کسب و کار روند پیشرفت شرکت یا ارگان خاصی را در آینده برای ما مشخص می‌کنند. همان‌طور که برنامه‌ریزی پیش از انجام فعالیت‌های تمرینی ورزشی به شما دقیقاً نشان می‌دهد که در چه بازه زمانی باید چه چالشی را پشت سر بگذارید، طرح‌های کسب و کار نیز به همین منوال یاری‌کننده ما خواهند بود. 
بدون طرح‌های کسب و کار عملاً شرکت در یک چرخه نامتناهی از گرفتاری‌ها و چالش‌های روزمره گیر می‌افتد که حل کردن آن‌ها در پاره‌ای از موارد غیر ممکن خواهد بود. طرح کسب و کار انسجام فوق‌العاده بی‌نظیری را برای شرکت شما به ارمغان می‌آورد که نمی‌توان آن را با هیچ چیز دیگری مقایسه کرد. اگر طرح‌های کسب و کار به موفقیت برسند (بر اساس نیاز شرکت) می‌توان بیان داشت که پیروزی در یک قدیمی ما قرار دار. 
استفاده از طرح کسب و کار را مانند یک برگ برنده بدانید. همان‌طور که برگ برنده به شما کمک می‌کند تا با اطمینان و آرامش خاطر مسابقه را ادامه دهید، طرح‌های کسب و کار نیز موجب ایجاد اعتماد به نفس در شرکت شما جهت مقابله با مشکلات متعدد می‌شوند. فرایند تصمیم‌گیری در زمانی که این نوع طرح‌ها وجود داشته باشند به شکل قابل‌ قابل توجهی تسهیل خواهد شد که خود یک ویژگی بی‌نظیر است. 

انواع طرح کسب و کار

مورد دیگری که باید در مورد آن صحبت کنیم، انواع مختلف طرح‌ کسب و کار است. در حالت عادی باید بیان کرد که طرح‌های کسب کار بر اساس پارامترهای گوناگونی به چند دسته‌بندی تقسیم‌ می‌شوند که هر یک از آن‌ها دارای ویژگی‌های منحصر به فرد خود هستند. به منظور تهیه یک طرح‌ خوب و مناسب برای هر شرکت و ارگانی باید این مدل‌ها را مدنظر قرار داد و از بین آن‌ها مدلی که با نیازها و خواسته‌های کلی‌مان همخوانی دارد را انتخاب کنیم. همین انتخاب نهایتاً بر روی ساختار طرح نیز اثر می‌گذارد و به همین دلیل باید با دقت بالایی نسبت به انجام این امر اقدام کرد. به طور کلی، مهم‌ترین انواع طرح‌های کسب و کار عبارت‌اند از:
•    طرح‌های دالی
•    طرح‌های امکان‌سنجی
•    طرح‌های استاندارد
•    طرح‌های مخصوص بیزنس‌های استارت‌اپ
•    طرح‌های مخصوص رشد به شکل سالانه
•    طرح‌های ایجاد شده بر اساس گزارش‌های پیشین 
•    طرح‌های مربوط به گسترش شرکت 
•    طرح‌های موسوم به طرح استراتژیک 
•    طرح‌های مربوط به عملیات کلی شرکت
•    طرح‌های مختصری که نهاتیاً در یک صفحه خلاصه می‌شوند. 

توجه به جزئیات طرح کسب و کار

توجه کردن به جزئیات یکی از مهم‌ترین مواردی به شمار می‌آيد که در زمان تهیه طرح کسب و کار باید به آن دقت داشته باشید. در غیر این صورت طرح ایجاد شده تنها یک طرح از پیش ساخته شده خواهد بود که ابداً نیازهای ما را در زمینه پیش‌بینی آینده بازار برطرف نخواهد کرد. 
منظور از توجه به جزئیات تنها بررسی گزارش‌های کلی و موارد این چنینی نیست. این طرح‌ها باید روز به روز فعالیت شرکت را در نظر داشته باشند و رقبا را نیز به طور کامل تحت سلطه خود درآورند. طرح‌های کسب و کار شرکت‌های بزرگ بدون بررسی رقبا عملاً قابل اجرا نیستند و به همین دلیل حتی به جزئیات رقبا نیز توجه می‌شود. 
این موضوع در رابطه با طرح کسب و کار مربوط به استارت‌ آپ‌ها و شرکت‌های نوپا نیز صدق می‌کند. هرچه میزان جزئیات طرح شما بیشتر باشد، با اطمینان خاطر مناسب‌تری به سمت آینده قدم بر می‌دارید. البته این جزئیات نباید آنقدر زیاد شوند که عملاً طرح مربوطه را از حوزه کاربردی بودن خارج کرده و آن را به یک طرح صرفاً تشریفاتی تبدیل کنند. 

اهداف طرح کسب و کار

در طراحی بیزنس پلن به اهدافی که قصد داری به وسیله آن به دست بیاوریم توجه می‌شود. اهداف یک بیزنس پلن می‌تواند شامل موارد مختلفی باشد، اما در هر صورت لازم است که به عنوان طراح اصلی، این اهدف نیز در جای به جای طرح مربوطه قابل مشاهده باشند. 
به عنوان مثال اگر یکی از اهداف تبدیل شدن به انتخاب شماره یک کاربران یا خریداران است، باید طرح مدنظر را بر اساس همین الگوی مهم بچینیم. اگر به چنین موضوعی توجه نشود نه تنها به این هدف دست پیدا نخواهیم کرد، بلکه ممکن است بازار را به طور کامل به رقبای خود واگذار کنیم. 
ایجاد طرح کسب و کار روند ساده‌ای نیست و نمی‌توان آن را یک شبه به پایان رساند. در این رابطه صبر و همچنین بررسی مداوم اهداف موردنیاز شرکت از اهمیت بالایی برخوردار است و تنها افراد حرفه‌ای می‌توانند بر چنین اموری تسلط داشته باشند. 

ویژگی های طرح کسب و کار

عنوان طرح کسب و کار بسیار مهم است و باید با دقت فراوانی انتخاب شود. ویژگی دیگری که باید به آن اشاره کنیم ساختار یا استراکچر کلی طرح است که باید بر اساس استانداردهای جهانی تهیه شود تا بتوان حتی از آن طرح به عنوان یک طرح بین‌المللی یاد کرد. این مورد برای شرکت‌هایی که قصد دارند با سازمان‌های خارجی همکاری کنند کاملاً ارزشمند است. 

شناسنامه طرح کسب و کار

اجرای طرح کسب و کار مستلزم داشتن یک شناسنامه مستقل در مورد آن طرح است. در واقع باید بیان کرد که داشتن شناسنامه نیز از جمله ویژگی‌های مهمی است که برای نوشتن یک طرح کسب و کار مناسب باید به آن کاملاً توجه داشته باشیم. شناسنامه طرح یک اطلاعات کلی در مورد آن به ما می‌دهد و موجب می‌شود تا از همان ابتدا به طور کامل با ساختار مدنظر ارتباط برقرار کنیم. 
طراحی یک شناسنامه مناسب برای طرح‌ کسب و کار مخصوص شرکت‌های استارت‌آپ باید با بهره‌گیری از جدیدترین تکنیک‌های موجود در این حوزه صورت بگیرید. هدف استارت آپ‌ها جذب سرمایه است و این امر تنها با ایجاد شناسنامه مناسب امکان‌پذیر خواهد بود. 

 

چشم انداز در طرح کسب و کار

طرح تجاری کسب و کار وابستگی شدیدی به چشم‌اندازی دارد که شما برای آن تنظیم می‌کنید. چشم‌انداز آن هدف یا اهدافی است که قصد دارید در بازه‌های زمانی مختلفی همچون سه یا پنج یا حتی ده سال آینده به آن دست پیدا کنید. 
چشم‌اندازی که می‌خواهید به آن برسید شاید در نگاه اول غیرممکن به نظر برسد، اما با داشتن طرح و کسب کار غیرممکن معنای ندارد. بنابراین، بهتر است بزرگ‌ترین خواسته‌های خود را در زمان تنظیم طرح ارائه کنید تا افراد متخصص نسبت به بررسی و زمان‌بندی یکایک آن‌ها به شکل جداگانه اقدام کنند.

چارچوب طرح کسب و کار

همان‌طور که بیان کردیم، نوشتن طرح کسب و کار امر ساده‌ای نیست. متأسفانه بسیاری از فعالان اقتصادی مختلف نسبت به اهمیت طرح ریزی کسب و کار ناآگاه هستند و به همین دلیل عملاً هیچ‌گونه هدف خاصی برای آينده خود ندارند. در واقع اگر از آن‌ها در این مورد پرسش‌هایی را مطرح کنید می‌گویند هرچه پیش آيد خوش آيد! 
این نوع دیدگاه شرکت را به سقوط نزدیک می‌کند و در نهایت منجر به از هم پاشیدن‌ آن خواهد شد. هر شرکت بزرگی که امروزه از محصولات آن استفاده می‌کنیم نسبت به ساخت یک طرح کسب و کار گسترده و کاملاً دقیق اقدام کرده است. در بازاری که رقبای شما روز به روز بر روی پیشرفته بودن خود بیشتر تمرکز می‌کنند، باید طرح دقیقی را ایجاد کنید. 
این موضوع تنها مربوط به یک زمان یا شرایط خاص نیست. برای تهیه طرح کسب و کار حتماً نباید ارزش مالی تریلیون دلاری داشته باشید! این نوع برنامه‌ریزی در شرکت‌های کوچک و خرد نیز باید انجام بگیرید تا کلیه کارکنان و خریداران از آینده شرکت به نحو احسن باخبر باشند و اهداف خود را در راستای اهداف شما هماهنگ کنند. 

سخن پایانی

business plan یک نقشه‌راه خاص به شمار می‌آيد که به ما نشان می‌دهد شرکت مدنظرمان در یک بازه زمانی مشخص (به عنوان مثال سه یا پنج سال) قصد دارد به چه اهدافی دست پیدا کند. طرح کسب و کار باید با دقت فراوانی تهیه شود، زیرا آینده شرکت را تضمین می‌کند و می‌تواند به طور کامل مسیر یا path سازمانی را تغییر دهد. 
تحلیل طرح کسب و کار استارت آپ‌ها موفق به ما نشان می‌دهد که در زمان ساخت این طرح‌ها به مواد مختلفی همچون نوع طرح، اهداف، شناسنامه طرح، چشم‌انداز طرح و مواردی از این دست توجه شده است. همین موارد در زمان تهیه طرح کسب و کار خودمان نیز باید به صورت کامل حرفه‌ای بررسی شود تا بتوانیم به نتیجه‌ای درخور توجه دست پیدا کنیم.