اصول و اهداف مدیریت کسب و کار

مدیریت کسب و کار فرآیند برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل منابع برای دستیابی به اهداف سازمانی است. این شامل تصمیم‌گیری‌های استراتژیک، توسعه مهارت‌های رهبری و بهره‌وری، و بهینه‌سازی عملیات و منابع انسانی می‌شود.

فهرست محتوا:

مدیریت کسب و کار 
مدیریت کسب و کار چه نوع کاری است؟
انواع مدیریت کسب و کار
اصول مدیریت کسب و کار
اهداف مدیریت کسب و کار
جمع‌بندی

یکی از پرطرفدارترین رشته‌ها و زمینه‌های شغلی در چند سال اخیر، مدیریت کسب و کار است. در بسیاری از کار‌ها و مشاغل برای رسیدن به موفقیت و بالا بردن سطح کیفی کار نیاز است که مدیریت کسب و کار وجود داشته باشد. بنابراین می‌توان ادعا کرد که این مقوله یک مبحث کلی است که در مورد هر حرفه‌ای کاربرد دارد. به همین دلیل است که تحصیل در رشته MBA در سال‌های اخیر بسیار محبوب و پرطرفدار بوده و از الزامات همگام شدن با تکنولوژی محسوب می‌شود. ما در این مقاله قصد داریم به بررسی همه جانبه مدیریت کسب و کار بپردازیم. با ما همراه باشید.
 

مدیریت کسب و کار چه نوع کاری است؟

مدیریت کسب و کار به معنای مجموعه‌ای از فعالیت‌ها است که شامل مواردی چون برنامه‌ریزی، سازمان دهی و مدیریت و اداره واحد‌های صنفی می‌شود. مطمئناً برای این که یک سازمان یا شرکت به موفقیت برسد مجموعه‌ای از عملیات‌ها باید به شکلی استاندارد و مناسب با یکدیگر هماهنگ شوند، ایجاد این هماهنگی وظیفه‌ای است که مدیریت کسب و کار بر عهده دارد.
بنابراین تعاریف می‌توان مدیریت کسب و کار را هماهنگ‌کننده، رهبر و راهنما دانست. برای این که در مدیریت کسب و کار موفق باشیم نیاز است که مواردی چون ویژگی‌های مدیریتی، مهارت‌های فردی و اجتماعی مناسب، تحصیلات و... را برای یک مدیر در نظر گرفت.

انواع مدیریت کسب و کار

باید به این نکته توجه کرد که مدیریت کسب و کار را نمی‌توان یک موضوع یا یک عملکرد واحد در نظر گرفت بلکه این حوزه خود متشکل از حوزه‌ها و زیرشاخه‌های مختلفی است که انواع مدیریت کسب و کار را تشکیل می‌دهند. این زیر شاخه‌ها عبارتند از:
مدیریت مالی
مدیریت مالی کسب و کار به معنای نظارت بر منابع پولی یک واحد صنفی است. این زمینه شامل برنامه‌ریزی، هدایت و هماهنگی تمامی فرآیند‌های مربوط به مدیریت سرمایه‌های مالی یک سازمان می‌شود.
مدیریت منابع انسانی
این مبحث از مدیریت کسب و کار شامل کلیه فعالیت‌های مربوط به استخدام، آموزش و حفظ سرمایه انسانی در کسب و کار می‌شود.
مدیریت عملیات
این شکل از مدیریت کسب و کار غالبا به عنوان مدیریت تولید شناخته می‌شود. در این نوع از مدیریت همه عملیات مرتبط با بهبود سطح کارایی شرکت مورد توجه قرار می‌گیرد. در واقع یک مدیر عملیات مسئول تبدیل منابع خام به کالا و خدمات است.
مدیریت فناوری اطلاعات
همانطور که از نامشان پیدا است، این مدیران، مسئول رسیدگی و مراقبت از فناوری‌های مرتبط با کسب و کار هستند. چنین مدیرانی مسئول اجرا و ایجاد زیرساخت فناوری‌های همسو با اهداف شرکت هستند.
مدیریت فروش و بازاریابی
این دو زمینه مدیریتی از هم جدا هستند اما معمولاً در یک طبقه قرار می‌گیرند. بازاریابی مربوط به معرفی و ترویج خدمات و کالا‌های یک سازمان است و مدیریت فروش نیز روی فروش محصولات و خدمات تمرکز دارد. این دو بخش معمولاً زیر نظر یک واحد اداره می‌شوند.
مدیریت استراتژیک
این مدیریت همواره تصویر بزرگی از شرکت را پیش رو دارد. استراتژی شامل برنامه‌ریزی‌ها و راه‌های رسیدن به اهداف تعیین شده است، این فرآیند می‌تواند همه مقاصد و اهداف سازمانی را تحت پوشش قرار دهد.
باید به این نکته توجه داشت که همه شاخه‌های مدیریت کسب و کار به یک اندازه مهم هستند، در واقع این حرکت همسو و هماهنگ همه دپارتمان‌های سازمانی است که باعث می‌شود در طولانی مدت به اهداف سازمانی دست پیدا کرد.

اصول مدیریت کسب و کار

حال که با ماهیت و انواع مدیریت کسب و کار آشنا شدید، نوبت به شناخت اصول این رشته می‌رسد. اصول مدیریت کسب و کار برای مدیران و همچنین تعیین خط مشی‌ها بسیار مهم است. اصول مدیریت کسب و کار شامل ۵ اصل مهم است که عبارتند از:
•    برنامه‌ریزی
•    سازماندهی
•    استخدام
•    هدایت و فرماندهی
•    کنترل
در ادامه به تفصیل در مورد هریک از اصول مدیریت کسب و کار صحبت خواهیم کرد.
برنامه‌ریزی
برنامه‌ریزی را باید اصلی‌ترین وظیفه یک مدیر دانست. در واقع هر مدیر باید چشم‌اندازی از آینده سازمان را در ذهن خود ترسیم کرده و برای رسیدن به این اهداف این چشم انداز راه‌ها و تصمیمات درست را در نظر داشته باشد. برنامه‌ریزی اشمل تصمیم‌گیری‌های مشخص شده برای چگونگی اجرای برنامه‌ها و تعیین روش و زمان انجام کار‌ها است. در مدیریت کسب و کار، برای برنامه‌ریزی‌های سازمانی انواع مختلفی را می‌توان در نظر داشت که مهمترین و پرکاربردترین آن برنامه‌ریزی استراتژیک یا راهبردی است. همچنین برنامه‌ریزی تعاملی یکی دیگر از روش‌های برنامه‌ریزی است که مزایای بسیاری را برای سازمان به همراه دارد.
برنامه‌ریزی دقیق و اصولی نقش مهمی در مدیریت منابع انسانی دارد، همچنین با تعیین مسیر و چگونگی انجام کار‌ها مانع از سردرگمی، بی‌نظمی و اتلاف منابع می‌شود.
سازماندهی
این بخش از اصول پنجگانه مدیریت شامل فعالیت‌هایی از جمله جمع‌آوری منابع فیزیکی، مالی و انسانی و ایجاد رابطه سازنده میان آن‌ها است. این کار با هدف دستیابی به مقاصد و اهداف سازمانی انجام می‌گیرد. معمولاً برای این که سازماندهی تأثیرگذاری داشته باشیم نیاز است که گام‌های زیر را برای انجام این فرآیند طی کرد:
•    شناسایی فعالیت‌ها؛
•    طبقه‌بندی و گروه‌بندی فعالیت‌ها؛
•    تخصیص وظایف؛
•    تفویض اختیارات و ایجاد مسئولیت در کارکنان؛
•    ایجاد تناسب میان قدرت و روابط.
استخدام کارکنان
استخدام و تأمین نیروی انسانی یکی دیگر از اجزای مدیریت کسب و کار است. این بخش با هدف ایجاد ساختاری کاربردی برای سازمان و حفظ آن راه‌اندازی می‌شود. هدف اصلی از استخدام نیروی انسانی، احراز شرایط یک شخص برای انجام مسئولیتی مرتبط و مناسب با مهارت‌ها و توانایی‌های او است. معمولاً فرآیند تأمین نیروی انسانی شامل این مراحل می‌شود:
•    برنامه‌ریزی برای تأمین و استخدام نیروی انسانی
•    انتخاب یک فرد شایسته برای اهداف مشخص و تخصیص وظایف به او
•    آموزش و توسعه مهارت‌های نیرو‌های جذب شده
•    تعیین میزان حقوق و دستمزد
•    بررسی و ارزیابی عملکرد نیرو‌های استخدام شده
•    ترفیع درجه یا تعدیل نیرو با توجه به عملکرد نیروی انسانی
هدایت و جهت دهی امور
مهمترین کاربرد و هدف مدیریت، هدایت و فرماندهی همه فرآیند‌ها و بخش‌ها و همسو کردن آن‌ها به صورت یک تیم است. این کار با هدف رسیدن به اهداف کلی سازمان انجام می‌گیرد. معمولاً مدیریت یا هدایت به صورت مستقیم و با نظارت، راهنمایی، ایجاد انگیزه، ترسیم چشم انداز و... انجام می‌گیرد.
رهبری یا هدایت یک مجموعه را می‌توان در چهار بخش خلاصه کرد که عبارتند از:
•    نظارت: افراد رده بالای سازمانی باید همواره عملکرد و کار نیرو‌های زیر دست خود را نظارت و بررسی کنند و در صورت نیاز به اصلاح یا راهنمایی آن‌ها را هدایت کنند.
•    انگیزش: انگیزه بخشیدن به معنای تشویق کردن اعضا برای رسیدن به توسعه، رشد و عملکرد بهتر در سازمان است. این انگیزه بخشی ممکن است مادی یا غیر مادی باشد.
•    رهبری: قرار گرفتن در کنار سایر اعضای یک تیم و هدایت آن‌ها به شکلی کاملاً متفاوت با مدیریت و ریاست را رهبری می‌گویند.
•    ارتباطات: این فرآیند شامل انتقال اطلاعات، تجربه و نظرات به اشخاص دیگر داخل تیم است. برقراری این ارتباطات باعث می‌شود که اعضای تیم احساس همبستگی و صمیمیت کرده و درک مشترکی از ساختار سازمانی داشته باشند.
در کنار این ۵ اصل اساسی می‌توان به موارد دیگری که در مدیریت کسب و کار از اهمیت بسیاری برخوردار هستند نیز اشاره کرد که مهمترین آن‌ها شامل بودجه‌بندی، آموزش، آمار، حل مسأله و مهارت‌های شخصی است. می توان بسیاری از مسائل مهم دیگر را نیز زیر مجموعه اصول مدیریت کسب و کار قرار داد،  اما دسته بندی که به آن اشاره شد، می تواند یکی از اصلی ترین دسته بندی های اجزای مدیریت کسب و کار محسوب شود.

اهداف مدیریت کسب و کار 

اهمیت و ضرورت مدیریت کسب و کار از این جهت حائز اهمیت است که توسعه یک مجموعه کاری و ارتقاء استاندارد‌های سازمانی جز در سایه مدیریت صحیح امکان‌پذیر نیست. ضمن این که می‌توان این وظایف مدیریتی را به شکل مؤثری در بخش‌های مختلف تقسیم‌بندی کرد ( انواع مدیریت کسب و کار) و با هماهنگی مدیران هر بخش و همچنین برنامه‌ریزی‌های مدون، اصولی و بررسی‌های دائمی و نظارت، به افزایش بهره وری سازمان و استفاده بهینه از ظرفیت و پتانسیل‌های موجود کمک کرد.
در واقع مدیریت کسب و کار علمی است که در سایه آن، افراد مختلف یک سازمان، به شکلی سازمان دهی شده و در راستای دستیابی به اهداف تعیین شده سازمان، اقدام به انجام وظایف خود می‌کنند. در کسب و کار‌های بزرگ نیاز است که هر بخش دارای یک مدیریت مستقل بوده و تصمیمات بزرگ در سایه خرد جمعی همه مدیران اتخاذ شود، اما در کسب و کار‌های کوچک معمولاً صاحب کار خود مدیریت کسب و کار را بر عهده می‌گیرد و شخصاً در رأس همه امور، تصمیم‌گیری‌ها و تعیین اهداف حضور دارد.

جمع‌بندی

در هر صورت آنچه مهم است پذیرش این واقعیت است که مدیریت کسب و کار یک مقوله کاملاً تخصصی و علمی است که در سایه تحصیلات آکادمیک در رشته‌هایی چون مدیریت و MBA می‌توان مهارت‌های لازم برای انجام این کار را به دست آورد. شناخت دقیق مدیریت کسب و کار و توجه به اصول، استاندارد‌ها و مهارت‌های مورد نیاز برای پیاده‌سازی صحیح آن در سازمان، می‌تواند به توسعه، بهره وری بیشتر و موفقیت یک سازمان کمک بسیاری کند. باید توجه داشت که منظور از مدیریت کسب و کار سلسله‌ای از وظایف و فرآیند‌ها است که در سایه یک بخش واحد به نام مدیریت انجام می‌گیرد.